أَسَّسَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَسَّسَ: (أَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْيَانَهُ)«أَسَّسَ» (به فتح الف) به معنای
اصل و
پایه است.
در
آیه مورد بحث مقايسه‌اى ميان دو گروه مؤمنان كه
مساجدى همچون
مسجد قبا را بر پايه
تقوی بنا مى‌كنند با منافقانى كه شالوده آن را بر
کفر و
نفاق و
تفرقه و
فساد قرار مى‌دهند به عمل آمده است.
مؤمنان به كسى مى‌مانند كه براى بناى يک ساختمان،
زمین بسيار محكمى را انتخاب كرده و آن را از شالوده با مصالحى پر دوام و مطمئن
بنا مى‌كند، اما منافقان به كسى مى‌مانند كه ساختمان خود را بر لبه رودخانه‌اى كه
سیلاب زير آن را به كلى خالى كرده و هر آن آماده
سقوط است مى‌سازد، همان‌گونه كه
نفاق ظاهرى دارد فاقد محتوا چنين ساختمانى نيز ظاهرى دارد بدون پايه و شالوده.
به موردی از کاربرد «أَسَّسَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(أَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْيَانَهُ عَلَى تَقْوَى مِنَ اللّهِ وَرِضْوَانٍ خَيْرٌ أَم مَّنْ أَسَّسَ بُنْيَانَهُ عَلَىَ شَفَا جُرُفٍ هَارٍ فَانْهَارَ بِهِ فِي نَارِ جَهَنَّمَ وَاللّهُ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ) «آيا كسى كه شالوده آن را بر تقواى الهى و خشنودى او بناكرده بهتر است، يا كسى كه شالوده آن را بر كنار پرت‌گاه
سستی بنا نموده كه ناگهان در
آتش دوزخ فرو مى‌ريزد؟! و
خداوند گروه ستم‌كاران را هدايت نمى‌كند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
خداوند در اين آيه غرضى را كه طائفه از منافقين از ساختن
مسجد داشتند بيان داشته و فرموده كه مقصودشان از اين عمل اين بوده كه به ديگران
ضرر بزنند و
کفر را ترويج نموده، ميان مؤمنين تفرقه بيندازند و پايگاهى داشته باشند، تا در آن‌جا عليه خدا و رسولش كمين گرفته، از هر راهى كه ممكن شود دشمنى كنند، و به‌طور مسلم اغراض مذكور مربوط به اشخاص معينى بوده، و آيه راجع به یک داستان و واقعه‌اى خارجى نازل شده، و آن داستان به‌طورى كه از روايات مورد اتفاق برمى‌آيد اين بوده كه جماعتى از بنى
عمرو بن عوف مسجد قبا را ساخته، از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) خواستند تا در آن‌جا
نماز بخواند.
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) هم
مسجد را افتتاح نموده، در آن‌جا به نماز ايستاد. بعد از اين جريان، عده‌اى از منافقين بنى
غنم بن عوف حسد برده در كنار
مسجد قبا مسجد ديگرى ساختند تا براى نقشه‌چينى عليه مسلمين پايگاهى داشته باشند، و مؤمنين را از
مسجد قبا متفرق سازند و نيز در آن‌جا متشكل شده، در انتظار
ابی عامر راهب كه قول داده بود با لشكرى از
روم به سوى آن‌ها بيايد بنشينند، و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) را از
مدینه بيرون كنند.
پس از آن‌كه
مسجد را
بنا كردند نزد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) آمده، درخواست كردند كه آن جناب به آن
مسجد آمده و آن را با خواندن نماز افتتاح فرمايد و آن‌ها را به
خیر و
برکت دعا كند، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) كه در آن روز عازم
جنگ تبوک بود
وعده داد كه پس از مراجعت به مدينه به آن
مسجد خواهد آمد، پس اين آيات نازل گرديد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اسس»، ص۵۸.
