أَتْقَنَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَتْقَنَ:
(الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ) أَتْقَنَ: از
«اتقان» و به معنى «محكم ساختن و استوار كردن كارى» است.
آيه مورد بحث درباره نشانه‌هاى قدرت و عظمت
خداوند در عالم هستى است، چنان كه مى‌گويد: «گمان مى‌كنى كوه‌ها جامد و ساكنند، در حالى كه همچون ابر در حركتند.».
اين تعبير نشان مى‌دهد، در عين اين كه ظاهرا كوه‌ها ساكنند در واقع در همان حال به سرعت حركت مى‌كنند (يعنى دو حالت از يک شىء را درآن واحد بيان مى‌كند) و تعبير به «
اتقان» كه به معنى «منظم ساختن و محكم كردن» است نيز تناسب با زمان برقرارى نظام جهان دارد.
به موردی از کاربرد
أَتْقَنَ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ تَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَ هِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ) (كوه‌ها را مى‌بينى، و آنها را ساكن و بى‌حركت مى‌پندارى، در حالى كه مانند
ابرها در حركتند؛ اين
صنع و
آفرینش خداوندى است كه همه چيز را متقن و استوار آفريده؛ به يقين او از كارهايى كه شما انجام مى‌دهيد آگاه است).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: وجه اینکه تخریب و ویرانی عالم -با پیدایش
قیامت- را صنع متقن خود خواند، اینکه: کلمه صنع، در جمله
(صُنْعَ اللَّهِ الَّذِی اَتْقَنَ کُلَّ شَیْ‌ءٍ) مفعول مطلق برای فعل تقدیری است و تقدیر کلام صنعه صنعا می‌باشد، یعنی آن را آفرید آفریدنی و در این جمله
تلویح و اشاره‌ای است به اینکه این صنع و این عمل از
خدای تعالی تخریب و ویرانی عالم است، لیکن چون تکمیل آن را در پی دارد و مستلزم
اتقان نظام آن است، نظامی که در آن هر چیزی به منتها درجه
کمال خود می‌رسد، آن کمالی که اگر کمال
سعادت باشد، و اگر کمال
شقاوت، زمینه‌اش را قبلا فراهم کرده بود، از این رو این ویرانی را صنع و آفرینش نامید، چون این خود صنع خداست، آن صنعی که هر چیزی را متقن کرده، پس خدای سبحان
اتقان را از هر چه که متقن کرده سلب نمی‌کند و
فساد را بر آن‌چه
اصلاح فرموده مسلط نمی‌سازد، پس اگر
دنیا را خراب می‌کند برای این است که
آخرت را تعمیر نماید.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أَتْقَنَ»، ص۲۸۷.
