آیَةٍ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیَةٍ: (مَا نَنْسَخْ مِنْ آیَةٍ)«آیه» جمع
«آی» در لغت، به معنای نشانه و علامت
است.
(مَا نَنْسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا ۗ أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) (هر حكم و آيه‌اى را
نسخ كنيم، و يا
نسخ آن را به تأخير اندازيم، بهتر از آن، يا همانند آن را مى‌آوريم. آيا نمى دانستى كه خداوند بر هر چيزى تواناست؟!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه (
نسخ) بمعناى زايل كردن است،
وقتى ميگويند: (
نسخت الشمس الظل)، معنايش اينست كه آفتاب سايه را زايل كرد، و از بين برد، در آيه:
(وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِيٍّ، إِلَّا إِذا تَمَنَّى، أَلْقَى الشَّيْطانُ فِي أُمْنِيَّتِهِ، فَيَنْسَخُ اللَّهُ ما يُلْقِي الشَّيْطانُ)،
هيچ رسولى و پيامبرى نفرستاديم، مگر آنكه
وقتى شیطان چيزى در دل او مى‌افكند، خدا القاء شيطانى را از دلش زايل مى‌كرد)، به‌همين معنا استعمال شده است. معناى ديگر كلمه
نسخ، نقل يك
نسخه كتاب به
نسخه‌اى ديگر است، و اين عمل را از اين جهت
نسخ ميگويند، كه گويى كتاب اولى را از بين برده، و كتابى ديگر بجايش آورده‌اند، و بهمين جهت در آيه:
(وَ إِذا بَدَّلْنا آيَةً مَكانَ آيَةٍ، وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يُنَزِّلُ، قالُوا: إِنَّما أَنْتَ مُفْتَرٍ، بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ) بجاى كلمه
نسخ كلمه تبديل آمده، مى‌فرمايد: چون آيتى را به‌جاى آيتى ديگر تبديل مى‌كنيم، با اينكه خدا داناتر است به اينكه چه نازل مى‌كند ميگويند: تو
دروغ مى‌بندى، ولى بيشترشان نمي‌دانند. و به‌هر حال منظور ما اين است كه بگوئيم: از نظر آيه نامبرده
نسخ باعث نمي‌شود كه خود آيت
نسخ شده به‌كلى از عالم هستى نابود گردد، بلكه حكم در آن عمرش كوتاه است، چون به‌وضعى وابسته است كه با
نسخ، آن صفت از بين مى‌رود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «آیَةٍ»، ص۱۳.
