آیه مباهله (علوم قرآنی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه مباهله به آیه ۶۱ آل عمران، درباره ماجرای نفرین
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
مسیحیان نجران اطلاق می‌شود.
به آیه ۶۱
سوره آل عمران "آیه مباهله" می‌گویند: (فمن حآجک فیه من بعد ما جاءک من العلم فقل تعالوا ندع ابناءنا وابناءکم ونساءنا ونساءکم وانفسنا وانفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنة الله علی الکاذبین)
؛ "پس هر که در این باره پس از دانشی که تو را(حاصل) آمده با تو محاجه کند بگو بیایید پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان و ما خویشان نزدیک و شما خویشان نزدیک خود را فرا خوانیم سپس
مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم"
مباهله در اصل از ماده "بهل" به معنای رها کردن و قید و بند را از چیزی برداشتن، و گاهی به معنای هلاکت و لعن و دوری از
خدا است، و این نیز از نتایج رها شدن و واگذارشدن بنده به حال خویش است.
مباهله در اصطلاح به معنای
نفرین کردن دو طرف به یکدیگر است؛ به این ترتیب که اگر یکی از طرفین نزاع درباره یک مسئله مهم مذهبی، قانع نشود، دو طرف در یک جا جمع شوند و به درگاه خدا
تضرع کنند و از او بخواهند دروغگو را رسوا سازد و مجازات کند.
در آیه فوق، خداوند به
پیامبر خود دستور داد که هرگاه پس از آن همه استدلال‌های روشن، کسی درباره الوهیت
حضرت عیسی با تو مجادله کند، به او پیشنهاد مباهله کن که خویشان نزدیک خود را بیاورد و تو نیز خویشان نزدیک خود را دعوت کن و
دعا کنید تا خداوند دروغگو را رسوا کند.
مباهله به این شکل تا آن
زمان میان
عرب سابقه نداشت، و این خود بهترین دلیل قطعی بر صدق دعوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بوده است.
طبق
روایات اسلامی، هنگامی که پای مباهله میان آمد، نمایندگان مسیحیان نجران از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مهلت خواستند تا در این باره بیندیشند. آنان پس از مشاوره با بزرگان خویش به این نتیجه رسیدند که اگر
پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم با جمعیت و سروصدا و… به مباهله آمد، با او مباهله کنند؛ ولی اگر با افراد بسیار محدودی از نزدیکان خود به میعادگاه آمد، از مباهله با او بپرهیزند و بدانند که او پیامبر است.
هنگامی که مسیحیان به میعادگاه آمدند، ناگاه دیدند پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم همراه
علی و
فاطمه و
حسنین علیه‌السّلام به میعادگاه می‌آید، آنان پس از دیدن این صحنه، سخت به
وحشت افتاده، از مباهله خودداری کردند و به شرایط "ذمه" تن دادند.
مفسران و محدثان
شیعه و
اهل سنت تصریح کرده‌اند که آیه مباهله در حق
اهل بیت پیامبر علیه‌السّلام نازل شده است، و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تنها فرزندانش حسن و حسین علیه‌السّلام و دخترش فاطمه سلام‌الله‌علیهم و علی علیه‌السّلام را همراه خود به میعادگاه برد. بنابراین، منظور از "ابنائنا" در آیه منحصرا حسن و حسین علیه‌السّلام ، و "نسائنا" فاطمه سلام‌الله‌علیهم و منظور از "انفسنا" تنها علی علیه‌السّلام بوده است.
احادیث فراوانی در این زمینه نقل شده است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه مباهله».
