آیه لیلة المبیت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه لیلة المبیت به آیه ۲۰۷ بقره، درباره خوابیدن
علی علیه‌السّلام در بستر
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در شب
هجرت آن حضرت به
مدینه اطلاق می‌شود.
به آیه ۲۰۷
سوره بقره «آیه لیلة المبیت» می‌گویند: (و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله و الله رؤف بالعباد)؛ «بعضی از مردم (با
ایمان و فداکار، همچون علی علیه‌السّلام در لیلة المبیت به هنگام خفتن در جایگاه پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، جان خود را به خاطر خشنودی خدا می‌فروشند، و
خداوند نسبت به بندگان مهربان است».
ثعلبی، از مفسران معروف
اهل تسنن می‌گوید: هنگامی که پیغمبر
اسلام تصمیم گرفت
مهاجرت کند برای ادای دین‌های خود و تحویل دادن امانتهایی که نزد او بود علی علیه‌السّلام را به جای خویش قرار داد و شب هنگام که می‌خواست به سوی
غار ثور برود و مشرکان اطراف خانه او را برای حمله به او
محاصره کرده بودند دستور داد علی علیه‌السّلام در بستر او بخوابد و پارچه سبز رنگی (برد حضرمی) که مخصوص خود پیغمبر بود روی خود بکشد در این هنگام
خداوند به
جبرئیل و
میکائیل وحی فرستاد که من بین شما برادری ایجاد کردم و عمر یکی از شما را طولانی تر قرار دادم کدام یک از شما حاضر است ایثار به نفس کند و زندگی دیگری را بر خود مقدم دارد؟ هیچکدام حاضر نشدند. به آنها وحی شد اکنون علی علیه‌السّلام در بستر پیغمبر خوابیده و آماده شده جان خویش را فدای او سازد به
زمین بروید و حافظ و نگهبان او باشید.
هنگامی که جبرئیل بالای سر و میکائیل پایین پای علی علیه‌السّلام نشسته بودند جبرئیل می‌گفت: به به آفرین بر تو ای علی! خداوند به واسطه تو بر
فرشتگان مباهات می‌کند. در این هنگام آیه فوق نازل گردید و به همین دلیل آن شب تاریخی به نام «لیلة المبیت» نامیده شده است.
ابن عباس می‌گوید این آیه هنگامی که پیغمبر از مشرکان کناره گرفته بود و با
ابوبکر به سوی غار می‌رفت درباره علی علیه‌السّلام که در بستر پیغمبر خوابیده بود نازل شد.
ابو جعفر اسکافی می‌گوید: جریان خوابیدن علی علیه‌السّلام در بستر پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به تواتر ثابت شده و غیر از کسانی که
مسلمان نیستند و افراد سبک مغز آن را انکار نمی‌کنند. در جلد دوم «الغدیر» ذیل آیه مورد بحث، اسامی تعداد زیادی از بزرگان
اهل سنت که این جریان را نقل کرده‌اند آمده است.
گر چه آیه فوق، مربوط به ماجرای
هجرت پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و فداکاری علی علیه‌السّلام و خوابیدن او در بستر آن حضرت است، ولی همچون سایر
آیات قرآن ، مفهوم و محتوای کلی و عمومی دارد. و در واقع نقطه مقابل چیزی است که در آیات قبل در مورد منافقان وارد شده بود.
در این معامله،
خداوند خریدار است، و متاع فروشنده، جان او است، و بهای معامله خشنودی ذات پاک خداوند است. در حالی که در موارد دیگری بهای اینگونه معاملات را
بهشت جاویدان و نجات از
دوزخ ذکر شده است، مثلا می‌فرماید: (ان الله اشتری من المؤمنین انفسهم و اموالهم بان لهم الجنة یقاتلون فی سبیل الله فیقتلون و یقتلون)؛ «خدا از مؤمنان جانها و مالهایشان را خریداری می‌کند که بهشت از آن آنها باشد، در راه خدا پیکار می‌کنند می‌کشند و کشته می‌شوند».
این آیه با توجه به شان نزول آن، یکی از بزرگترین فضایل
علی علیه‌السّلام است که در اکثر منابع اسلامی آمده، و به قدری چشمگیر است که
معاویه ، به خاطر دشمنی خاصی که با علی علیه‌السّلام داشت طبق روایتی چنان از این فضیلت ناراحت بود که
سمرة بن جندب را با چهارصد هزار درهم تطمیع کرد که بگوید این آیه درباره
عبد الرحمن بن ملجم ، قاتل علی علیه‌السّلام نازل شده، و آن منافق جنایت پیشه نیز چنین کرد، ولی همانطور که انتظار می‌رفت حتی یک نفر این
حدیث مجعول را نپذیرفت.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه لیلة المبیت».
