آیه ذر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه
توحید فطری انسان را آیه
ذر گویند.
به
آیه ۱۷۲
سوره اعراف "آیه ذر و یا آیه اخذ
میثاق" مى گویند: "و اذ أخذ ربک من بنى آدم من ظهورهم ذریتهم و أشهدهم على أنفسهم ألست بربکم قالوا بلى شهدنا أن تقولوا یوم القیمة انا کنا عن هذا غافلین
؛ و (به خاطر بیاور) زمانى را که
پروردگارت از پشت و صلب
فرزندان آدم،
ذریه آن ها را در برگرفت، و آنها را گواه بر خویشتن ساخت ؛ (و فرمود: ) آیا من پروردگار شما نیستم؟ گفتند: آری، گواهى مى دهیم! (تا مبادا)
روز رستاخیز بگویید: ما از این، غافل بودیم؛ (و از
پیمان فطرى
توحید بى خبر ماندیم!)."
این آیه اشاره به "توحید فطری" و وجود
ایمان به خدا در اعماق
روح آدمى است.
نیز خبر از یک پیمان مى دهد که بین
خداوند سبحان و فرزندان
آدم برقرارگشته بود.
در این که این پیمان چگونه بوده است و جزئیات آن چه بوده است، در متن این آیه چیزى نیامده است، ولى
مفسران با استفاده از
روایات فراوانى که درباره این آیه در
منابع اسلامی نقل شده، نظراتى را مطرح نموده اند.
منظور از
عالم ذر "عالم استعدادها" و منظور از پیمان "
پیمان فطرت،
تکوین و
آفرینش" است . به این ترتیب که به هنگام خروج فرزندان آدم به صورت "
نطفه" از
صلب پدران به
رحم مادران که در آن هنگام ذراتى بیش نیستند،
خداوند استعداد و آمادگى براى حقیقت
توحید را به آن ها داده است ؛ هم در نهاد و فطرتشان این سر الهى به صورت یک حس درون ذاتى به ودیعه گذارده شده است، و هم در
عقل و خردشان به صورت یک حقیقت خود آگاه!. بنابراین، همه افراد بشر داراى روح توحیدند و سؤالى که خداوند از آن ها کرده به زبان تکوین و آفرینش است و پاسخ آن ها نیز به همین زبان است . و این گونه تعابیر کنایى و زبان حال در گفت وگوهاى روزانه و نیز در سخنان
ادبا و
خطبای عرب و غیر آن و هم چنین در
آیات قرآن کریم یافت مى شد.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه، ج۷، ص۴-۱۰. منصور، عبدالحمیدیوسف، نیل الخیرات فى القراءات العشرة، ج۸، ص۳۰۶.
خرمشاهی، بهاء الدین، دانش نامه قرآن وقرآن پژوهى، ج۱، ص۱۰۶.
فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیرالکبیر، ج۱۵، ص۴۶-۵۲.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
