آیه جوف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه جوف به آیه ادعایی مدعیان
نسخ تلاوت اطلاق می‌شود.
مدعیان
نسخ تلاوت با استناد به برخی از
روایات مجعول و ضعیف، معتقدند در قرآن آیه‌ای به نام "آیه جوف" بوده و نسخ شده و آن آیه این است: "لوکان لابن آدم
وادیان من مال لابتغی وادیا ثالثا ولا یملا جوف ابن آدم
الا التراب؛ اگر آدمی را دو دشت پر از مال بود، در پی دشت سوم می‌رفت؛ و درون آدمی را تنها
خاک پر می‌کند".
ابوموسی اشعری حدود سیصد تن از قاریان
بصره را جمع کرد و گفت: درگذشته سوره‌ای از
قرآن می‌خواندیم که به اندازه
سوره برائت بود؛ ولی اینک این سوره را فراموش کرده‌ایم و تنها از آن سوره این آیه را به خاطر دارم: "ولوکان للانسان
وادیان… ".
علمای اسلامی این نظریه را صحیح ندانسته و به شدت آن را
نقد کرده و ادله‌ای را نیز بر رد آن آورده‌اند؛ مانند:
این عبارات (آیه جوف) هیچ هماهنگی و همسانی با اسلوب قرآنی ندارد و بویی از روح بلاغی قرآن نبرده است.
عده‌ای این عبارت را به عنوان
حدیث از
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نقل کرده‌اند، نه به عنوان قرآن.
چطور شد که هیچ یک از
صحابه ، با آن مقام علمی و فقاهتی خود، این عبارت را نقل نکرده و به خاطر نسپرده‌اند، و تنها ابوموسی اشعری آن را
حفظ کرده است؟! چرا کاتبان
وحی و
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آن را ثبت نکرده‌اند؟ و اساسا این
آیه و آیاتی از این قبیل نمی‌بایست نسخ گردند؛ زیرا نسخ در
احکام است، نه در حقایق و مسائل تاریخی و مانند آن.
با توجه به اهتمام مسلمانان صدر اول به حفظ قرآن، چگونه ممکن است سوره‌ای به اندازه
سوره برائت به طور کامل از خاطر همه صحابه برود و فقط حفظ یک آیه آن هم در ذهن یک نفر، آن هم ابوموسی اشعری باقی بماند؟!
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه جوف».
