آیه آمن‌الرسول
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه ۲۸۵ و ۲۸۶
بقره که با عبارت «ءَامنَ الرَّسول» آغاز می‌شود، به آیه آمن الرّسول شهرت یافته است.
منشأ این شهرت،
روایات فراوانی است که از
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و
امامان معصوم علیهم‌السلام در فضیلت و قرائت آن‌ها نقل شده. مجموع این روایات، از عظمت این دو آیه خبر می‌دهد.
از پیامبر درباره فضیلت آن نقل شده که دو آیه آخر بقره، از
گنجی در زیر
عرش الهی به وی بخشیده شده است.
نقل شده که هرگاه پیامبر این دو آیه و
آیة‌الکرسی را قرائت می‌کرد، تبسّم نموده، می‌فرمود:آن دو، از
گنج الهیِ زیر
عرش است. در روایت دیگری که قتاده به طور
مرسل از پیامبر نقل کرده، آمده است که خداوند، دو هزار سال پیش از آفرینش آسمان‌ها و
زمین ، کتابی داشته و دو آیه آخر بقره را از آن فرود آورده است؛ پس اگر آن دو، سه شب در خانه‌ای خوانده شود،
شیطان به آن نزدیک نمی‌شود؛
هم چنین درباره نزول این دو آیه، دو روایت به ظاهر متضاد دیده می‌شود. در روایتی از ابن‌عبّاس آمده است که رسول خدا در حالی که
جبرئیل در حضورش بود، صدایی را از بالای سر خود شنید. جبرئیل با نگاه به آسمان گفت:هم اکنون دری از
آسمان باز شد که تاکنون گشوده نشده بود؛ سپس فرشته‌ای فرود آمد و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله را به دو نور، یکی
فاتحة‌الکتاب و دیگری آیات پایانی
سوره بقره بشارت داد که به هیچ پیامبر دیگری داده نشده بود.
در روایت دیگری از
امام صادق علیه‌السلام آمده که این دو آیه، در معراج به پیامبر اعطا شد؛ امّا گویا هیچ یک از این دو روایت، به زمان نزول آیه اشاره‌ای ندارند و فقط در مقام تکریم و تعظیم این دو آیه است.
در زمینه آثار و فضیلت قرائت آن، از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده که هرکس دو آیه آخر بقره را در شب بخواند، او را کفایت می‌کند
و از
امام علی علیه‌السلام نقل شده که هرکس اسلام را دریافته باشد، پیش از قرائت آمن‌الرسول و آیة‌الکرسی نمی‌خوابد.
این دو آیه، چکیده
سوره بقره را در بر دارد و موضوع کلّی و غرض نهایی این
سوره در همین دو آیه گنجانده شده است؛
زیرا در این سوره که بزرگ‌ترین سوره قرآن است، مسلمانان دعوت شده‌اند تا به اصول اعتقادی اسلام چون اللّه،
معاد ،
فرشتگان ، پیامبران و کتاب‌های آسمانی ایمان بیاورند. بسیاری از تکالیف الهی درباره شؤون گوناگون امّت اسلامی نیز در همین سوره بیان شده و سرپیچی یهود از فرامین خداوند، ایمان نیاوردن به برخی پیامبران، تشریع تکالیف مشقّت بار و
دشمنی با برخی فرشتگان در آن ذکر شده است.
در جهت مضامین این دو آیه و سفارش به فراگیری و
قرائت آن، از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده که این دو آیه را فراگیرید و به دختران و پسرانتان بیاموزید؛ زیرا آن دو، هم
قرآن و هم
دعا است و خشنودی خدای رحمان را در پی دارد.
برپایه روایتی منقول از
امام علی بن الحسین علیه‌السلام پیامبر به قرائت سه آیه آخر سوره بقره سفارش کرده است.
بر پایه برخی روایات، این دو آیه در
معراج پیامبر در
آسمان هفتم به وی عطا شد.
در روایتی که علی بن‌ابراهیم به سند خود از
امام صادق علیه‌السلام نقل کرده، آمده است که آیه «آمن‌الرّسول» خطاب دو جانبه و بیواسطه خداوند با پیامبر در شب معراج است. در این روایت، امام صادق علیه‌السلام از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل می‌کند:هنگامی که در
معراج به سدرة‌المنتهی رسیدم و تا اندازه دو قوس کمان به او نزدیک شدم، پروردگارم ندا داد:«ءَامنَ الرّسولُ بِما أُنزلَ إِلیهِ مِن رَبّهِ» و من از طرف خود و امّتم به خداوند پاسخ دادم:«و‌المُؤمِنونَ کُلٌّ ءَامنَ بِاللّهِ و مَللِکَتهِ و کُتبهِ و رُسلهِ لانُفرِّقُ بیَنَ أَحد مِن رُسلِهِ» و گفتم:«سَمِعنا و أَطَعنا غُفرانَکَ رَبَّنا و إِلیکَ المَصِیر»؛ آن‌گاه خداوند فرمود:«لاَیُکِلّفُ اللّهُ نَفسًا إِلاّ وُسعَها لَها ماکَسبَت و عَلیهَا ما اکتَسبَت» و من از خدا خواستم:«رَبَّنا لاَتُؤاخِذنَا إَن نَسِینا أو أَخطَأنا» و خداوند فرمود:پذیرفتم. گفتم:«رَبَّنا ولاَتَحمِل عَلَینا إِصرًا کَماحَملتَهُ عَلی الّذِینَ مِن قَبلِنا» و خداوند این دعا را نیز پذیرفت. و گفتم «رَبَّنا و لاَتُحمِّلنا مالاَطاقَةَ لَنَا بِهِ و اعفُ عَنّا واغفِرلَنا وارحَمنَا أَنتَ مَولَنا فَانصُرنا عَلی‌القَومِ الکَفِرین» و خداوند پاسخ داد:هر آن‌چه را از من خواستی، به تو و امّت تو بخشیدم.
در روایتی دیگر، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با استناد به همین آیه فرموده است:چهار چیز (
خطا ،
فراموشی ، آن چه از روی
اکراه انجام می‌شود و آن چه خارج از طاقت انسان است) از امّت من برداشته شده است.
تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر؛ تفسیر القمی؛ تفسیر نور الثقلین؛ فضائل القرآن، ابوعبید؛ فضائل القرآن، نسائی؛ فی ظلال القرآن؛ الکافی؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ موسوعة فضائل سور و آیات القرآن؛ المیزان فی تفسیر‌القرآن.
دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله امن الرسول.
