آینده جهان در نگاه ادیان (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«آینده جهان از دیدگاه ادیان»
اثر آیت مظفری (قنبری)، به بررسی و تحلیل نظریات ادیان مختلف؛ از جمله
زرتشتی ،
یهودیت ،
مسیحیت و
اسلام پیرامون
آینده جهان پرداخته است.
کتاب به
زبان فارسی ، در
سال ۱۳۸۵ ش و به سفارش
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نوشته شده است.
کتاب با دو مقدمه از اداره آموزش عقیدتی سیاسی نمایندگی
ولی فقیه در سپاه و پژوهش کده تحقیقات اسلامی در بیان دوره‌های آموزشی در سپاه و اشاره به این که بشارت به فرجام خوش، قدر مشترک همه ادیان و
مذاهب می‌باشد، آغاز و مطالب در شانزده درس، ارائه شده است.
کتاب ویژه دوره تداوم آموزش خواهران از نظام آموزش عقیدتی- سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده و جز درس سیزدهم، بقیه دروس، خلاصه‌ای از کتاب «شیعه و جهان فردا» می‌باشد.
در پایان هر درس، پرسش‌هایی از متن همان درس، طرح شده است.
نویسنده بر این باور است که بسیاری از متفکران معتقدند، قوانین و سنت‌هایی بر جامعه و
تاریخ حکم فرماست و در پایان تاریخ، بشر بهترین زندگی، نظام سیاسی و عالی‌ترین شکل حکومت را تجربه کرده و به بنیادی‌ترین آرمان‌های خود خواهد رسید.
درس اول، در سه بخش، سه دسته تئوری از سوی فیلسوفان و جامعه شناسان در این زمینه را به اختصار معرفی کرده است:
۱- تئوری‌های خطی و تکاملی که بر اساس آن‌ها، جامعه و تاریخ، همواره به سوی تکامل در
حرکت است و هر چه
زمان بگذرد، جامعه انسانی به
سعادت خویش نزدیک تر شده، در نهایت به جامعه آرمانی خواهد رسید. دیدگاه‌های آگوست کنت و تالکوت پارسونز در زمره این دسته از تئوری‌ها بررسی شده است.
۲- تئوری‌های دورانی یا ادواری که بر اساس آن، جوامع در دایره‌ای از تکامل، پیشرفت و انحطاط زندگی می‌کنند؛ این سیر از نقطه‌ای شروع می‌شود و دوباره به موقعت اول برمی گردد. در این زمینه، نظریات
ابن خلدون ، توین بی و سوروکین، بررسی شده است.
۳- تئوری‌های ستیز که
جهان را صحنه درگیری نیروهای متضاد می‌داند.
آینده جهان در این دیدگاه، نتیجه تحولاتی است که بر
اثر اقدامات تخاصم آمیز طبقات اجتماعی به وجود می‌آید. این نظریات عمدتا تحت تاثیر
فلسفه هگل می‌باشند، بر این اساس، ابتدا نظریه او، سپس تئوری فوکویاما و مارکس ذکر و بررسی شده است.
نویسنده با این دید که
بشارت به آینده‌ای خوش،
اصل مسلم درهمه ادیان الهی است، در دوم، آینده جهان از دیدگاه
زرتشت و
بودا را مورد بررسی قرار داده است.
طبق عقاید زرتشتی، بعد از
زرتشت ، سه
نجات دهنده به صورت پیاپی و هر کدام به فاصله یک هزار
سال ، خواهند آمد. نخستین ایشان به نام «اوشتار» یک هزار سال بعد از زرتشت پدیدار گشته و دومین که «اوشتار ماه» نام داشت، دو هزار سال بعد از زرتشت به جهان آمد و سرانجام آخرین ایشان که «سوشیان» نام دارد، در راس هزاره سوم که آخرالزمان است رسیده و روزگار با او پایان می‌پذیرد.
در مکتب بودا، هر انسانی که حقیقت تحقق یافته و موعظه شده، به وسیله بودا را درک کرده باشد، خود نیز می‌تواند یک بودا نامیده شود؛ یعنی از تسلسل تولدهای مجدد رهایی یابد. طبق این
دین ،
تاریخ ، سیکلی از کمال و انحطاط را طی می‌کند، ضمن این که مکتب بودا نیز دوره‌های (ظهور،
مرگ ، ظهور) مرگ را خواهد داشت و آینده جهان نیز مانند گذشته است.
در سوم، آینده جهان از دیدگاه
یهود مورد بررسی قرار گرفته است. کتاب مقدس
حضرت موسی علیه‌السّلام ، دنیایی نو با حاکمیت صالحان در آخرالزمان پیش بینی کرده که عصر
ظلم و جور در آن به پایان می‌آید. در چنین دنیایی، مسکینان به
عدالت داوری خواهند شد،
جهان از
معرفت خداوند پر خواهد گشت و
مسیح فرزند منتخب داوود، حکومت نمونه‌ای برپا خواهد نمود.
نویسنده معتقد است، آن چه از
تورات درباره
آخرالزمان می‌خوانیم، مؤید بسیاری از
روایات اسلامی در زمینه حاکمیت
دین بر سراسر گیتی است و همچنان که در روایات اسلامی، از جنگ‌های وحشتناک در عصر ظهور سخن گفته شده است، تصویری که تورات از دوره قبل از
حاکمیت خداوند در
جنگ روز معروف، ارائه کرده، نیز چنین می‌باشد.
آینده جهان در دیدگاه مسیحیت در چهارم، مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده در پی
اثبات این امر است که از منظر این
دین ، پایان تاریخ، پایانی سربلند و شکوهمند و عصر خلاصی
انسان هاست. قبل از حاکمیت مسیح و سلطنت هزار ساله‌اش، جنگ وحشتناکی در خاورمیانه امروزی رخ خواهد داد و در این نبرد،
مؤمنان راستین پیروز خواهند شد.
عیسی علیه‌السّلام با غلبه بر
دجال ، او را از بین برده و
شیطان به بند کشیده خواهد شد. به عقیده نویسنده،
انسان پایان تاریخ از دید مسیحیت، انسانی
مؤمن خواهد بود؛ نه لیبرال دموکرات.
پنجم، آینده جهان در نظر مسیحیت صهیونیستی را بررسی می‌کند. این
دین ، از تلفیق تعالیم مسیحیت و یهودیت به وجود آمده است؛ از جهتی
چشم به منابع و الهیات انجیلی دارد و از سوی دیگر، آموزه‌های تورات را به شدت دنبال می‌کند. این جریان با تاکید بر
عهد عتیق و
مکاشفات یوحنا ، معتقد است که ظهور
حضرت مسیح علیه‌السّلام نزدیک است و برای این واقعه مهم باید بستر لازم که همان برپایی
اسرائیل است را فراهم و موانع آن را مرتفع ساخت.
در ششم، به آینده جهان از دیدگاه
اسلام نگریسته شده است. به عقیده نویسنده، اسلام هیچ یک از تئوری‌های فوق را به طور مطلق تایید نمی‌کند، زیرا:
۱- تکامل، یک قانون کلی، دائمی و ضروری که بر جریان جامعه یا
تاریخ حاکم باشد، پذیرفتنی نیست؛ گرچه می‌توان آن را به عنوان یک میل، آن هم فقط در بعضی از ابعاد، قبول کرد.
۲- هر چند در مجموع، تاریخ به سوی تکامل است؛ اما سیر آن، خطی و لایتخلف نیست.
۳- مراحل تکاملی تاریخ به یکدیگر پیوسته نبوده و امکان جابه جا شدن وجود دارد.
۴- اسلام تضاد بین
حق و
باطل را طرح کرده، اما تضاد بین روابط تولیدی و ابزار تولید، یا
تضاد طبقاتی را به عنوان محرک تاریخ نمی‌پذیرد.
درس هفتم تا آخر، آینده جهان در نگاه
شیعه را مورد بررسی قرار داده است.
نویسنده معتقد است، ادیان و دیدگاه‌های مطرح شده قبلی، به حاکمیت دین و حکومت سعادت و رفاه در پایان تاریخ بشارت داده‌اند؛ اما ابعاد گوناگون وقایع آن را به وضوح روشن نکرده‌اند و در بین مفسران آینده، تنها اسلام و به ویژه
مذهب شیعه است که به کلی گویی، ابهام و رمزگویی اکتفا نکرده و جزئیات را به طور دقیق و حیرت آوری برمی شمرد.
به نظر او، تنها شیعه است که ادوار سرنوشت
انسان را حول محور رهبر آینده جهان، به دو دوره زیر تقسیم کرده است:
۱- عصر غیبت، که دوره درگیری مستمر
حق و باطل و غیبت
رهبر آینده جهان است.
۲- عصر ظهور؛ یعنی دوره پیروزی کامل حق بر باطل و ظهور رهبر.
وی توجه به این نکته را حائز اهمیت می‌داند که شیعه در تقسیم تاریخ، آینده را معیار قرار داده و این نشانگر آن است که شیعه، مکتب آینده تاریخ است.
مؤلف بر این باور است که در اعتقاد شیعه، ظهور رهبر جهانی حتمی الوقوع بوده و حتی اگر یک روز از عمر
دنیا باقی مانده باشد، خداوند آن روز را آن قدر طولانی خواهد کرد تا حکومت حق با ظهور امام علیه‌السّلام تحقق یابد.
وی معتقد است که مطابق آن چه از
روایات برمی آید، در انقلاب جهانی امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، راهبرد فرهنگی، مقدم بر استراتژی نظامی است.
به باور او، از آن جا که اسلام ناب مهدوی، اشباع کننده عمیق‌ترین نیازهای فروخفته بشریت است، انگیزه و محرک لازم را برای مبارزه، جانبازی و فداکاری در اختیار مستضعفان و محرومان قرار خواهد داد.
در پایان، به زمینه‌های فکری و عینی، کادر و مواضع موافقان و مخالفان انقلاب
حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، ویژگی‌های دولت مهدوی و ابعاد توسعه آن اشاره شده است.
فهرست مطالب در ابتدا و کتاب نامه منابع مورد استفاده نویسنده در پایان کتاب آمده است.
پاورقی‌ها به ذکر منابع و توضیح برخی کلمات متن پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
