آگاهی در تبلیغ (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تبلیغ دین، یکی از عوامل ترویج
دین است که باید از روی
تفقه و آگاهی عمیق باشد.
ارشاد مردم و
تبلیغ دین در جامعه منوط به داشتن آگاهی عمیق به مبانی
دین است.
وما کان المؤمنون لینفروا کآفة فلولا نفر من کل فرقة منهم طـآئفة لیتفقهوا فی
الدین ولینذروا قومهم اذا رجعوا الیهم لعلهم یحذرون. «شایسته نیست
مؤمنان همگی (بسوی میدان
جهاد)
کوچ کنند چرا از هر گروهی از آنان، طایفه ای کوچ نمی کند (و طایفه‌ای
در مدینه بماند)، تا
در دین (و
معارف و
احکام اسلام) آگاهی یابند و به هنگام بازگشت بسوی
قوم خود، آنها را
بیم دهند؟! شاید (از مخالفت فرمان
پروردگار) بترسند، و خودداری کنند.»
مرحوم
طبرسی در مجمع البیان مفسر بزرگ شان نزولی به این مضمون نیز نقل کرده است که گروهی از یاران
پیامبر (ص) برای
تبلیغ اسلام به میان
قبائل بادیه نشین رفتند،
بادیه نشینان مقدم آنها را گرامی داشتند، و به آنها نیکی کردند، ولی بعضی به آنها ایراد گرفتند که چرا پیامبر (ص) را رها کردید و به سراغ ما آمدید، آنها از این نظر ناراحت و افسرده شدند و به خدمت پیامبر ص بازگشتند
آیه نازل شد و برنامه تبلیغی آنها را تصویب کرد و از آنها رفع نگرانی شد.
شک نیست که منظور از "
تفقه"
در دین فرا گیری همه معارف و
احکام اسلام اعم از
اصول و
فروع است، زیرا
در مفهوم
تفقه، همه این امور جمع است، بنا بر این آیه فوق دلیل روشنی است بر اینکه همواره گروهی از
مسلمانان به عنوان انجام یک
واجب کفایی باید به
تحصیل علم و
دانش در زمینه تمام
مسائل اسلامی بپردازند، و پس از فراغت از تحصیل برای
تبلیغ احکام اسلام به نقاط مختلف، مخصوصا به قوم و جمعیت خود باز گردند، و آنها را به مسائل اسلامی آشنا سازند.
بنا بر این آیه فوق دلیل روشنی است بر
وجوب تعلیم و تعلم در مسائل اسلامی، و به تعبیر دیگر هم
تحصیل را
واجب می کند، و هم یاد دادن را، و اگر دنیای امروز به تعلیمات اجباری افتخار می کند،
قرآن در چهارده
قرن پیش علاوه بر آن بر معلمین نیز این وظیفه را فرض کرده است.
معنای آیه این است که: برای
مؤمنین سایر شهرستانهای غیر
مدینه جایز نیست که همگی به
جهاد بروند، چرا از هر شهری یک عده بسوی
مدینة الرسول کوچ نمی کنند تا
در آنجا احکام
دین را یاد گرفته و عمل کنند، و
در مراجعت هموطنان خود را با نشر معارف
دین انذار نموده، آثار مخالفت با
اصول و
فروع دین را گوشزد ایشان بکنند، تا شاید بترسند، و به
تقوا بگرایند.
از اینجا معلوم می شود که:
اولا مقصود از
تفقه در دین فهمیدن همه
معارف دینی از اصول و فروع آن است، نه خصوص
احکام عملی، که فعلا
در لسان
علمای دین کلمه
فقه اصطلاح
در آن شده، بدلیل اینکه می فرماید: "و لینذروا قومهم- و قوم خود را انذار کنند"، و معلوم است که انذار با بیان فقه اصطلاحی، یعنی با گفتن مسائل عملی صورت نمی گیرد، بلکه احتیاج به بیان
اصول عقاید دارد.
و ثانیا معلوم می شود که وظیفه کوچ کردن برای جهاد، از
طلبه علوم دینی برداشته شده، و آیه شریفه به خوبی بر این معنا دلالت دارد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۳۳۲، برگرفته از مقاله «آگاهی در تبلیغ».
