آموزه‌های انجیل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قرآن کریم ، گاه با برخی اوصاف کلی و گاه با یادکرد پاره‌ای از
احکام و آموزه‌های مشخص، تصویری به نسبت کامل، از محتوای
انجیل به دست می‌دهد.
در اینجا به موارد یاد شده اشاره می‌شود.
«... و ءاتَینهُ الاِنجیلَ فیهِ هُدیً ونورٌ ومُصَدِّقًا لِما بَینَ یَدَیهِ مِنَ التَّورةِ و هُدیً و مَوعِظَةً لِلمُتَّقین.»
مفسران در معنای
هدایت ، آن را به وجود آموزه‌های مربوط به
توحید خداوند و
تنزیه وی از داشتن
همسر ،
فرزند ،
شریک و
انباز ،
معارف مربوط به
معاد ،
تصدیق و تنزیه
انبیا ،
بشارت بعثت
پیامبر اسلام ،
احکام الهی و دلایل آن
تفسیر کرده‌اند.
توجه به
وصف قرآن به مایه
هدایت بودن،
می‌تواند در این زمینه بسیار کارگشا باشد، چنان‌که در تفسیر اشتمال
انجیل بر
نور ، آن را اشاره به بیان
احکام شرعی،
دلایل، مثل‌ها، فضایل و ارزش‌های رهنمون ساز به سوی حق
و روشن ساختن تاریکی‌های جهل و نادانی
از سوی انجیل معنا کرده‌اند و مراد از وجود
موعظه در آن را، فرمان‌های الهی مبنی بر پرهیز از
گناه و انجام عبادات و پند و اندرزهای شیوا و رسا گفته‌اند.
بنابر
نص صریح برخی آیات
قرآن و نیز ظاهر برخی دیگر، خبر
بعثت پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، نام و ویژگی‌های او در
تورات و
انجیل نازل شده از سوی خدا، آمده‌است.
این موضوع در میان آموزه‌های یاد شده تورات و انجیل در قرآن برجستگی ویژه‌ای دارد:
«اَلَّذینَ یَتَّبِعونَ الرَّسولَ النَّبِیَّ الاُمِّیَّ الَّذی یَجِدونَهُ مَکتوبًا عِندَهُم فِی‌التَّورةِ والاِنجیلِ...»
از ظاهر آیه برمی‌آید که اوصاف سه گانه «
رسول »، «
نبیّ » و «
اُمّی » (درس ناخوانده و خط نانوشته بودن) همه در تورات و انجیل برای پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) یاد شده‌است
و اگر آیه درصدد چنین بیانی نبود، یاد کرد هر سه وصف در کنار هم که منحصر به همین آیه است، به ویژه آوردن ویژگی سوم، نکته پیدایی نداشت.
در آیه‌ای دیگر و از زبان
مسیح (علیه‌السلام)، به نام پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) که پس از وی خواهد آمد، تصریح شده‌است:
«و اِذ قالَ عیسَی ابنُ مَریَمَ... و مُبَشِّرًا بِرَسول یَأتی مِن بَعدِی اسمُهُ اَحمَدُ...»
این آیه هرچند بر بشارت بعثت پیامبر اسلام و نام وی از زبان مسیح (علیه‌السلام) و نه آمدن آن در انجیل
دلالت دارد
؛ اما چون آن حضرت در این زمینه جز آیات انجیل و
وحی الهی را بر زبان نمی‌راند، می‌تواند برگرفته از انجیل باشد.
این آیه توجه شماری از مفسران
و پژوهشگران
مسلمان را که در پی یافتن نام
احمد در اناجیل فعلی برآمده‌اند، به واژه فارقلیط (Paraclete) یا «بارکلیت» معطوف ساخته‌است.
واژه یاد شده یونانی و به معنای تسلی و آرامش دهنده‌است و
مسیحیان،
مصداق آن را
روح القدس خوانده‌اند.
اما مفسران و پژوهشگران یاد شده بر این باورند که این واژه در اصل اسم خاص، به صورت «پریکلیتوس» و به معنای «احمد» و «ستوده» بوده که بعدها دچار تغییر شده‌است.
در مقابل، برخی پژوهشگران
مسیحیت با
نفی دلالت آیه بر یادکرد نام احمد در انجیل تلاش‌های انجام گرفته برای تطبیق آن بر فارقلیط را ناموفق و غیر لازم می‌شمارند.
وی در کنار پاره‌ای استدلال‌های دفاع‌پذیر مدعی است که واژه یاد شده قرن‌ها پیش از
اسلام نیز به همان صورت و به معنای تسلی دهنده کاربرد داشته‌است و مصداق آن نیز روح القدس دانسته می‌شد.
وی بخش‌های دیگری از عهد جدید را مصداق بشارت انجیل در قالب اوصاف کلی و نه به اسم، مبنی بر آمدن
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌داند.
گزارش‌های تورات و انجیل درباره بعثت، نام و ویژگی‌های پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به‌گونه‌ای دقیق و روشن بوده‌است که برای یهود و نصارا یا دست کم برای دانشمندان آنان هیچ شک و تردیدی در شناخت آن حضرت و حقانیت دعوت و رسالت وی باقی نمی‌گذاشت
؛ اما گروهی از آنان بر اثر انگیزه‌های گوناگون به کتمان آن می‌پرداختند:
«اَلَّذینَ ءاتَینهُمُ الکِتبَ یَعرِفونَهُ کَما یَعرِفونَ اَبناءَهُم واِنَّ فَریقًا مِنهُم لَیَکتُمونَ الحَقَّ وهُم یَعلَمون»
از این آیه و همانند آن برمی‌آید که گزارش‌های یاد شده در تورات و انجیل‌های موجود در عصر نزول نیز بوده‌است.
در غیر این صورت، یهود و نصارا با استناد بر آن به عنوان بهترین دلیل، شدیداً به
تکذیب قرآن، پیامبراسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و دعوت او می‌پرداختند
، درحالی‌که شماری از آنان به ویژه برخی از دانشمندان یهود و نصارا براساس بشارت‌های یاد شده و شناخت پیشین از پیامبر اسلام به وی
ایمان آوردند
:
«اَلَّذینَ ءاتَینهُمُ الکِتبَ مِن قَبلِهِ هُم بِهِ یُؤمِنون و اِذا یُتلی عَلَیهِم قالوا ءامَنّا بِهِ اِنَّهُ الحَقُّ مِن رَبِّنا اِنّا کُنّا مِن قَبلِهِ مُسلِمین»
بشارت آمدن «فارقلیط» پس از عیسی (علیه‌السلام) که به نقل از
زبان وی در انجیل
یوحنا یاد شده
.
و سنی
قرار گرفته‌است.
البته با توجه به غیر واقعی بودن بسیاری از گزارش‌های عهد جدید، آنچه قرآن در این باره آورده‌است، به طور کامل در آن وجود ندارد و آنچه یافت می‌شود برخی عبارات کلی است که قابل
انطباق بر پیامبر گرامی اسلام است، در حالی‌که بیانات قرآن دلالت بر آن دارد که در تورات و انجیل به روشنی و با
صراحت از آمدن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) خبر داده شده‌است.
در آیه ۲۹
سوره فتح نیز از یادکرد برخی اوصاف پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و پیروان راستین او در تورات و انجیل سخن به میان آمده‌است.
براساس این آیه در کتب یاد شده آمده‌است که پیامبر اسلام و پیروانش با دشمنان، سرسخت و با یکدیگر بسی مهربان‌اند؛ همچنین آنان به زراعتی همانند شده‌اند که
روز به روز رشد، بالندگی و
استحکام بیشتری یافته و شگفتی کشاورزان را برمی‌انگیزد؛ به این معنا که
مسلمانان نیز در آغاز اندک‌اند؛ اما در گذر ایام چنان بر شمار و نیروی آنان افزوده می‌شود که
کافران را به
خشم آورده و هراسان می‌سازند
:
«مُحَمَّدٌ رَسولُ اللّهِ والَّذینَ مَعَهُ اَشِدّاءُ عَلَی الکُفّارِ رُحَماءُ بَینَهُم تَرهُم رُکَّعًا سُجَّدًا یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ ورِضونًا سیماهُم فی وُجوهِهِم مِن اَثَرِ السُّجودِ ذلِکَ مَثَلُهُم فِی التَّورةِ ومَثَلُهُم فِی الاِنجیلِ کَزَرع اَخرَجَ شَطَهُ فَازَرَهُ فَاستَغلَظَ فَاستَوی عَلی سوقِهِ یُعجِبُ الزُّرّاعَ لِیَغیظَ بِهِمُ الکُفّارَ...»
اینکه همه اوصاف یاد شده، در هر دو کتاب تورات و انجیل آمده‌است یا بخشی در تورات و بخشی دیگر در انجیل، مورد اختلاف مفسران است.
شماری از مفسران شیعه
و سنی
به پیروی از تفسیرگران نخستینی چون
قتاده ،
ضحّاک و
ابن جُبیر ،
اوصافی را که پیش از واژه «ذلِکَ» آمده‌است، یاد شده در تورات، و تشبیه به
زرع و کِشته را آمده در انجیل می‌دانند.
طبری در اثبات این دیدگاه می‌گوید:اگر «کَزَرع» عطف بر اوصاف پیشین و به تورات هم مربوط بود، باید همراه «واوِ» عطف می‌آمد.
در مقابل، شوکانی، جمله «کَزَرع» را مستأنفه دانسته و به پیروی از
مجاهد معتقد است که همه ویژگی‌های یاد شده از آغاز تا پایان آیه، هم در تورات و هم در انجیل آمده‌است
، چنان‌که ابوسلیمان دمشقی بر این باور است که فقط تشبیه به زرع و کِشته در تورات و انجیل یاد شده‌است.
یکی دیگر از آموزه‌هایی که
قرآن از ذکر آن در تورات و انجیل سخن می‌گوید،
جنگ و
جهاد در راه
خدا و وعده حتمی
بهشت از سوی او به مؤمنانی است که در این مسیر، دشمنان خدا را کشته یا خود کشته می‌شوند:
«اِنَّ اللّهَ اشتَری مِنَ‌المُؤمِنینَ اَنفُسَهُم واَمولَهُم بِاَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ یُقتِلونَ فی سَبیلِ اللّهِ فَیَقتُلونَ ویُقتَلونَ وَعدًا عَلَیهِ حَقًّا فِی التَّورةِ والاِنجیلِ والقُرءانِ...»
این آیه را در شأن صاحبان
بیعت عقبه نازل دانسته‌اند
و مفسران بر این باورند که وجود
حکم جهاد در همه ادیان آسمانی را می‌رساند.
افزون بر آموزه‌های یاد شده که قرآن به صراحت از ذکر آن‌ها در انجیل یاد می‌کند، تعالیم یاد شده
مسیح (علیه‌السلام) به پیروان خویش در قرآن هم می‌تواند از آموزه‌های انجیل نازل شده بر وی باشد.
توصیه به
تقوا ،
یکتاپرستی ، پیروی از او و نیز تصدیق تورات و نفی
شرک ازاین قبیل است.
آفاق تفسیر (مقالات و مقولاتی در تفسیر پژوهی)؛ انجیل شریف یا عهد جدید؛ انجیل عیسی مسیح؛ انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیضاوی؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ تاریخ تمدن، ویل دورانت؛ تاریخ قرآن، رامیار؛ تاریخ کلیسای قدیم در امپراطوری روم و ایران؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تحقیقی در دین مسیح؛ تفسیر جوامع الجامع؛ تفسیر الصافی؛ تفسیر عبدالرزاق؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر؛ التفسیر الکبیر؛ تفسیرالکتاب المقدس؛ تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب؛ تفسیر المنار؛ جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ خلاصه ادیان؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ زاد المسیر فی علم التفسیر؛ الصراط المستقیم الی مستحق التقدیم؛ فتح القدیر؛ الفرقان فی تفسیر القرآن؛ فقه القرآن، راوندی؛ قاموس کتاب مقدس؛ قرآن‌شناسی؛ القرآن الکریم و التوراة والانجیل و العلم؛ کتاب مقدس؛ الکتاب المقدس فی المیزان؛ الکشاف؛ کلام مسیحی؛ لسان العرب؛ مجمع البحرین؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ محمد خاتم پیامبران؛ محمد در تورات و انجیل؛ المدخل الی العهد الجدید؛ مسیحیت؛ مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای؛ مسیحیت و بدعتها؛ معانی القرآن، نحاس؛ معرفی عهد جدید؛ المورد قاموس انکلیزی عربی؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ النهایة فی غریب الحدیث و الاثر؛ واژه‌های دخیل در قرآن مجید؛ هفت آسمان.
دائرة المعارف قرآن کریم جلد۴، برگرفته از مقاله «انجیل».
