آل فرعون و موسی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مقاله
آیات قرآن مرتبط با رفتار
آل فرعون با موسی علیه‌السلام معرفی می‌شوند.
بدشگون و نامبارك بودن
موسی علیه‌السّلام و پیروانش در ديدگاه آل فرعون:
«وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • ... وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُواْ بِمُوسَى وَمَن مَّعَهُ ...؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ... ولي موقعي كه بدي (و بلا) به آنها مي‌رسيد مي‌گفتند از شومي موسي و كسان او است!....»
اتهام شومی به موسی علیه‌السلام و یارانش برخاسته از
جهل آل فرعون:
«وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • ... وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُواْ بِمُوسَى وَمَن مَّعَهُ أَلا إِنَّمَا طَائِرُهُمْ عِندَ اللّهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ... ولي موقعي كه بدي (و بلا) به آنها مي‌رسيد مي‌گفتند از شومي موسي و كسان او است! بگو سرچشمه همه اين فالهاي بد نزد خدا است (و شما را به خاطر اعمال بدتان كيفر مي‌دهد) اما اكثر آنها نمي‌دانند.»
رهايى موسى علیه‌السلام از
دریا در زمان طفوليت به وسيله آل فرعون:
«وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ ... • فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ ...؛
ما به
مادر موسی الهام كرديم كه او را شير ده، و هنگامي كه بر او ترسيدي وي را در دريا (ي نيل) بيفكن... (هنگامي كه مادر از سوی كودک خود سخت در وحشت فرو رفت او را به فرمان خدا به دريا افكند) خاندان فرعون او را از آب گرفتند ....»
موسی علیه‌السّلام
دشمن آل فرعون و مایه غم و اندوه آنان:
«وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ ... • فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَحَزَنًا ...؛
ما به مادر موسی الهام كرديم كه او را شير ده، و هنگامي كه بر او ترسيدي وي را در دريا (ي نيل) بيفكن... (هنگامي كه مادر از سوي كودک خود سخت در وحشت فرو رفت او را به فرمان خدا به دريا افكند) خاندان فرعون او را از
آب گرفتند تا سرانجام دشمن آنان و مايه اندوهشان گردد.....»
لام «لیکون» برای عاقبت است؛ یعنی سرانجام چنین شد.
توطئه آل فرعون برای
کشتن موسی علیه‌السّلام:
«وَقَالَ مُوسَى إِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُم ... • وَقَالَ رَجُلٌ مُّؤْمِنٌ مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَن يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءكُم بِالْبَيِّنَاتِ مِن رَّبِّكُمْ ...؛
موسي گفت: من به پروردگارم و پروردگار شما پناه مي‌برم... مرد مومني از آل فرعون كه ايمان خود را پنهان مي‌داشت گفت، آيا مي‌خواهيد كسي را به قتل برسانيد بخاطر اينكه مي‌گويد پروردگار من الله است در حالي كه دلائل روشني از سوي پروردگارتان آورده....»
نسبت دادن ابتلاها و بدى‌هاى خود به موسى علیه‌السلام از سوى آل فرعون:
«وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ... • ... وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُواْ بِمُوسَى وَمَن مَّعَهُ أَلا إِنَّمَا طَائِرُهُمْ عِندَ اللّهُ ...؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را به
خشکسالی گرفتار كرديم .. ولي موقعي كه بدي (و بلا) به آنها مي‌رسيد مي‌گفتند از شومي موسي و كسان او است! بگو سرچشمه همه اين فالهاي بد نزد خدا است (و شما را به خاطر اعمال بدتان
کیفر مي‌دهد) ....»
لجاجت و سرسختى آل فرعون در عدم
ایمان به
معجزات ارائه شده از سوى موسى علیه‌السلام:
۱. «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • وَقَالُواْ مَهْمَا تَأْتِنَا بِهِ مِن آيَةٍ لِّتَسْحَرَنَا بِهَا فَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِينَ؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ...و گفتند هر زمان آيتي براي ما بياوري كه سحرمان كني ما به تو ايمان نمي‌آوريم!»
۲. «وَقَالَ مُوسَى إِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُم ... • وَقَالَ رَجُلٌ مُّؤْمِنٌ مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَن يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءكُم بِالْبَيِّنَاتِ مِن رَّبِّكُمْ ...؛
موسي گفت: من به پروردگارم و پروردگار شما پناه مي‌برم... مرد مومني از آل فرعون كه ايمان خود را پنهان مي‌داشت گفت، آيا مي‌خواهيد كسي را به قتل برسانيد بخاطر اينكه مي‌گويد پروردگار من الله است در حالي كه دلائل روشني از سوي پروردگارتان آورده....»
جادو بودن معجزات موسى علیه‌السلام در پندار آل فرعون:
«وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • وَقَالُواْ مَهْمَا تَأْتِنَا بِهِ مِن آيَةٍ لِّتَسْحَرَنَا بِهَا فَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِينَ؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ...و گفتند هر زمان آيتي براي ما بياوري كه سحرمان كني ما به تو ايمان نمي‌آوريم!»
آل فرعون به برخی از امور اعتراف می‌کردند.
اعتراف آل فرعون به خارق العاده بودن معجزات موسی علیه‌السّلام :
«وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • وَقَالُواْ مَهْمَا تَأْتِنَا بِهِ مِن آيَةٍ لِّتَسْحَرَنَا بِهَا فَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِينَ؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ...و گفتند هر زمان آيتي براي ما بياوري كه سحرمان كني ما به تو ايمان نمي‌آوريم!»
اعتراف آل فرعون به منزلت والای موسی علیه السلام نزد خدا:
«وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ... • ... قَالُواْ يَا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ
لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ ...؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی گرفتار كرديم ...مي‌گفتند: اي موسي از خدايت براي ما بخواه به عهدي كه با تو كرده رفتار كند، اگر اين بلا را از ما مرتفع سازي قطعا به تو ايمان مي‌آوريم....»
از این که آل فرعون، موسی علیه‌السّلام را به موقعیتش (مستجاب الدعوه بودن نزد خدا) سوگند داده‌اند، استفاده می‌شود که آنان برای او منزلتی والا قائل بوده‌اند. در ضمن، این برداشت بر این مبتنی است که «با» در «بما عهد عندک» برای
قسم باشد.
ایمان به
رسالت موسی علیه‌السّلام نشانه سحرزدگی در نگاه آل فرعون :
«و لقد اخذنا ءال فرعون... • وَقَالُواْ مَهْمَا تَأْتِنَا بِهِ مِن آيَةٍ لِّتَسْحَرَنَا بِهَا فَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِينَ؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ...و گفتند هر زمان آيتي براي ما بياوري كه سحرمان كني ما به تو ايمان نمي‌آوريم!»
پیمان آل فرعون با موسی علیه‌السّلام مبنی بر ایمان آوردن به وی در صورت برطرف ساختن
عذاب از آنان:
«وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ... • ... قَالُواْ يَا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ
لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ وَلَنُرْسِلَنَّ مَعَكَ بَنِي إِسْرَائِيلَ؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی گرفتار كرديم ...مي‌گفتند: اي موسي از خدايت براي ما بخواه به عهدي كه با تو كرده رفتار كند، اگر اين بلا را از ما مرتفع سازي قطعا به تو ايمان مي‌آوريم و بني اسرائيل را با تو خواهيم فرستاد.»
پیمان آل فرعون پس از نزول هر یک از عذاب‌های پنجگانه، مبنی بر ایمان به وی در صورت بر طرف ساختن عذاب از آنان:
«وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ... • ... قَالُواْ يَا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ
لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ وَلَنُرْسِلَنَّ مَعَكَ بَنِي إِسْرَائِيلَ؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی گرفتار كرديم ... مي‌گفتند: اي موسي از خدايت براي ما بخواه به عهدي كه با تو كرده رفتار كند، اگر اين بلا را از ما مرتفع سازي قطعا به تو ايمان مي‌آوريم و بني اسرائيل را با تو خواهيم فرستاد.»
بنابراین که «ال» در «الرجز» عهد ذکری به عذاب‌های پنجگانه‌ای اشاره باشد که در آیه پیش از آنها سخن گفته شده، مفید نکته یاد شده است.
نقض آل فرعون در تعهد به موسی علیه‌السّلام مبنی بر ایمان آوردن به وی در صورت رفع عذاب از آنها:
«وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ ... • وَلَمَّا وَقَعَ عَلَيْهِمُ الرِّجْزُ قَالُواْ يَا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ
لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ وَلَنُرْسِلَنَّ مَعَكَ بَنِي إِسْرَائِيلَ • فلما کشفنا عنهم الرجز الی اجل هم بــلغوه اذا هم ینکثون؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را گرفتار كرديم ...مي‌گفتند: اي موسي از خدايت براي ما بخواه به عهدي كه با تو كرده رفتار كند، اگر اين بلا را از ما مرتفع سازي قطعا به تو ايمان مي‌آوريم و بني اسرائيل را با تو خواهيم فرستاد. اما هنگامي كه بلا را پس از مدت معيني كه به آن مي‌رسيدند از آنها برمي داشتيم پيمان خويش را مي‌شكستند!»
تقاضای
دعای آل فرعون به منظور بر طرف شدن عذاب از آنان از موسی علیه‌السّلام :
«وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ... • ... قَالُواْ يَا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ
لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ ...؛
و ما نزديكان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی گرفتار كرديم ...مي‌گفتند: اي موسي از خدايت براي ما بخواه به عهدي كه با تو كرده رفتار كند، اگر اين بلا را از ما مرتفع سازي قطعا به تو ايمان مي‌آوريم....»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۳۷۸، برگرفته از مقاله «آل فرعون و موسی علیه‌السلام».
