آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران» نوشتاری است که علاوه بر نگاه تاریخی به تفاسیر و مفسران، با
تحلیل شیوه‌های تفسیری و نقادی تفاسیر،
قرآن پژوهان را در تشخیص
اهمیت تفاسیر و فهم روشهای درست از نادرست توانا سازد.
در این کتاب به
دوران زندگی مفسران، نام تفسیر، نام مفسر، مذهب مفسر، روش و گرایش مفسر در تفسیر آیات، بررسی اقسام روایاتی که مفسر
نقل کرده و امتیاز و ارزش
روایات نقل شده، بررسی منابع و مدارک تفسیر، بررسی امتیازات هر تفسیر، بررسی مشکلات هرتفسیر، بررسی اجمالی مقدمه هرتفسیر و حتی الامکان ارائه برخی دیدگاههای مفسر در بحثهای
علوم قرآن، بررسی موضع مفسر در برابر
اهل بیت علیهم‌السّلام و نقل نمونه یا نمونه‌هایی از تفسیر آیات پرداخته شده و شیوه عملی مفسر در تفسیر؛ یعنی این که مفسر در آغاز تفسیر هرآیه چه بحثی را مطرح می‌کند، آیا نخست به اختلاف قرائات می‌پردازد و سپس شان نزول را بررسی می‌کند و یا اینکه نخست واژگان و مفردات آیه را شرح می‌دهد و پس از آن به مباحث ادبی، ذکر روایات و
شان نزول و بیان دیدگاههای مفسران دیگر اقدام می‌کند مورد بررسی قرار می‌گیرد. تفاسیر و مفسران در این
کتاب براساس قرن از عصر
رسالت تاکنون (۱۵ قرن) معرفی و مورد تحلیل قرار گرفته‌اند و
تفاسیر شیعه و
اهل سنت تا حد امکان از هم بازشناسانده شده‌اند.
هرفصل از این کتاب دربردارنده مطالب گوناگون از جمله اوضاع فرهنگی و سیاسی قرنهای مختلف و اندیشه‌های خاص هر قرن است و تفاسیر با توجه به روش و گرایش آنها و بیان امتیازات و مشکلات مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
کتاب حاضر مشتمل بر یک پیشگفتار و بخش‌های ذیل می‌باشد: «کلیات» که به مفهوم شناسی، تعریف تاریخ تفسیر، اهمیت و جایگاه تاریخ تفسیر، پیشینه، نخستین مدون تفسیر می‌پردازد. «تفسیر در عهد رسالت» به معرفی مدرسه تفسیری
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم با دو شیوه عمومی و خصوصی می‌پردازد.
سپس دیدگاههای مختلف را درباره حجم روایات تفسیری پیامبر بیان کرده پس از آن انواع تفسیر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را یادآور می‌شود. «تفسیر در
دوران صحابه»، «تفسیر در
دوران تابعان»، «نقش اهل بیت علیهم‌السّلام در
تفسیر قرآن» که در آن به مفهوم شناسی اهل بیت علیهم‌السّلام ، قلمرو
دانش اهل بیت علیهم‌السّلام به
کتاب آسمانی، نقش اهل بیت در تفسیر
قرآن و مفهوم تفسیر به رای پرداخته می‌شود، «تفسیر در قرن
سوم» که
دوره شکوفایی
علوم و تدوین تفسیر است و ویژگی‌های تفسیری این قرن و معرفی تفاسیر و مفسران قرن
سوم و نیز رویکردهای تفسیری در این قرن، «تفسیر در قرن چهارم ۱»، «تفسیر در قرن چهارم ۲» و سایر قرون تا قرن حاضر، بخش‌های مختلف این نوشتار را تشکیل می‌دهند.
در بخش آخر کتاب «تفسیر عصری» که به تفسیر و مفسران در قرن پانزدهم هجری اختصاص یافته، مفهوم تفسیر عصری، ویژگی‌های تفسیر عصری، اقسام تفسیر موضوعی بیان و معروف‌ترین تفاسیر شیعه در قرن پانزدهم، روشها و گرایشهای تفسیری در
المیزان و نیز معروف‌ترین تفاسیر
اهل سنت در این قرن معرفی شده است.
کتابنامه کتاب نیز در انتهای کتاب درج شده است.
نوشتار حاضر به قلم آقای حسین علوی مهر و به زبان فارسی نوشته شده است. نسخه حاضر در برنامه در قطع وزیری با جلد شومیز در ۴۰۰ صفحه برای بار نخست در
سال ۱۳۸۴
هجری شمسی از سوی «انتشارات مرکز جهانی
علوم اسلامی» قم منتشر شده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری
علوم اسلامی.
