• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آزمون MMPI

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


آزمون MMPI، یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی بوده و به معنای استانداردی برای فراخوانی دامنه گسترده‌ای از ویژگی‌های خود – توصیفی و نمره‌گذاری آن‌هاست که یک شاخصی کمی از سازگاری هیجانی فرد و نگرش وی نسبت به شرکت در آزمون را به دست می‌دهد. در این مقاله بعد از بیان تعریف این آزمون و تاریخچه تدوین آن به بررسی ساختار، مزایا، محدودیت‌ها و روش اای این آزمون می‌پردازیم.


پرسش‌نامه شخصیتی چندوجهی مینه‌سوتا (MMPI) (Minnesota Multiphasic Personality Inventory)، پرسش‌نامه استانداردی برای فراخوانی دامنه گسترده‌ای از ویژگی‌های خود – توصیفی و نمره‌گذاری آن‌هاست که یک شاخصی کمی از سازگاری هیجانی فرد و نگرش وی نسبت به شرکت در آزمون را به دست می‌دهد.
[۱] گراث، مارنات، گری، راهنمای سنجش روانی، ص۴۱۹، حسن پاشا شریفی، محمدرضا نیکخو، تهران، سخن، ۱۳۸۴، چاپ اول، جلد اول.

آزمون MMPI، مشهورترین و پرمصرف‌ترین پرسش‌نامه شخصیتی است که به عنوان یک ابزار عینی برای تشخیص بیماری‌های روانی تدوین شده است. این آزمون، یک پرسش‌نامه خودسنجی با پاسخ‌های "آری" یا "نه" است. این آزمون دارای سه مقیاس روایی و ده مقیاس بالینی است. مقیاس‌های روایی، اطلاعاتی را در مورد رویکرد آزمودنی نسبت به آزمون فراهم می‌کنند. ده مقیاس اولیه بالینی نیز برای تشخیص اختلال‌های روانی به کار می‌رود.
[۲] شریفی، حسن پاشا، اصول روان‌سنجی و روان‌آزمایی، ص۳۴۹، تهران، رشد، ۱۳۸۴، چاپ دهم.

باارزش‌ترین کاربرد MMPI، در تفکیک افراد نابهنجار به طور عام و تعیین شدت کلی ناراحتی به طور خاص است. ولی MMPI در تمییز دقیق‌تر اشکال مختلف آسیب‌های روانی توفیق کمتری داشته است.
[۳] اتکینسون، ریتال‌ال و همکاران، زمینه روان‌شناسی، ص۸۷، حسن رفیعی و همکاران، تهران، ارجمند، ۱۳۸۴، چاپ سوم.


تدوین اولیه MMPI در ۱۹۳۹ توسط استارک آر. هته وی (Starke- R. Hetheway) و جی – چارنلی مک کین لی (J. Chanley Mckinley) در دانشگاه مینه سوتا آغاز شد.
آنان به ابزاری نیاز داشتند که بتواند به سنجش بیماران بزرگسال در حوزه درمان‌های موردی روان‌پزشکی کمک کرده و شدت اختلال را به دقت مشخص کند، به علاوه آنان به تدوین یک روش عینی برای برآورد تغییر حاصل از روان‌درمانی یا دیگر متغیرهای زندگی بیمار علاقمند بودند.
انتقادهای وارد شده بر فرم اولیه MMPI که شامل ۵۰۴ ماده بود در درجه نخست به کهنگی فزاینده، اشکال در ساخت مقیاس اولیه، نابسنده بودن نمونه هنجاریابی و اشکال در بسیاری از ماده‌های آن معطوف بوده است. از جمله مشکلات مربوط به ماده‌ها، می‌توان به استفاده از کلمات شهوت‌انگیز، احتمال سوگیری نژادی، عبارت‌های قدیمی و غیرمصطلح و محتوای ناشایست و قابل ایراد اشاره کرد. هنجارهای اولیه فاقد نمونه کافی و معرف از اقلیت‌ها بوده و برای مقایسه با آزمودنی‌های زمان حال نامناسب بود.

انتقادهای مذکور به هنجاریابی گسترده و مجدد آزمون MMPI در سال ۱۹۸۲ منجر شد. در هنجاریابی مجدد، یک فرم پژوهشی با عنوان ۲- MMPI با ۷۰۴ ماده که شامل ۵۵۰ ماده اصلی و ۱۵۴ ماده موقتی بود، تدوین شد. اجرا کنندگان MMPI متوجه شده بودند که مقیاس‌های برافراشته در مورد بزرگسالان با برافراشتگی در مقیاس‌های نوجوانان متفاوت است.

این امر موجب شد که برای جمعیت‌های نوجوان، هنجارهای متفاوت تدوین شود. اما بسیاری از روان‌شناسان و پژوهش‌گران احساس کردند که حتی با اجرای هنجارهای نوجوانان باز هم مشکلات قابل ملاحظه‌ای وجود دارد که از آن جمله این موارد است: طول آزمون به طور اخص زیاد است، سطح دشواری محتوا برای خوانندگان خیلی بالاست، به هنجارهای جدید نیاز دارد، مقداری از زبان آزمون منسوخ و نامربوط است. در پاسخ به این مسایل بود که کمیته استاندارد مجدد ۲- MMPI در سال ۱۹۸۹ تصمیم گرفت MMPI نوجوانان به نام MMPI-A را که شامل ۴۷۸ ماده است و برای نخستین بار در سال ۱۹۹۲ منتشر شد تدوین کند.
[۴] گراث، مارنات، گری، راهنمای سنجش روانی، ص۴۲۳-۴۳۱، حسن پاشا شریفی، محمدرضا نیکخو، تهران، سخن، ۱۳۸۴، چاپ اول، جلد اول.


چهارچوب اصلی آزمون ۱۹۴۳ از ۵۰۴ جمله مثبت تشکیل شده بود که به صورت "صحیح" یا "غلط" به آن‌ها پاسخ داده می‌شد. بعدها با‌ اندک تغییراتی در آن و حذف یا افزودن بعضی ماده‌ها، تعداد ماده‌ها در یک فرم به ۵۶۶ و در فرم سال ۱۹۸۹ به ۵۶۷ تغییر یافت. خود جزوه MMPI که در دسترس قرار داشته و مورد استفاده واقع می‌شود دارای همین ۵۶۷ ماده است.
[۵] گراث، مارنات، گری، راهنمای سنجش روانی، ص۴۲۰، حسن پاشا شریفی، محمدرضا نیکخو، تهران، سخن، ۱۳۸۴، چاپ اول، جلد اول.

این پرسش‌نامه در حال حاضر بیشتر از سایر پرسش‌نامه‌ها رواج دارد. علت رواج آن به خاطر داشتن ریشه‌های بالینی و برتر فنی نسبت به سایر پرسش‌نامه‌هاست که آزمایش شونده باید جواب خود را در یکی از سه گروه صحیح، غلط یا نمی‌دانم طبقه‌بندی کند. در فرم انفرادی، هر یک از سؤالات بر روی یک کارت چاپ شده است. آزمایش‌کننده هر یک از کارت‌ها را در مقابل آزمایش‌شونده قرار می‌دهد تا یکی یکی به آن‌ها پاسخ دهد. در فرم گروهی، سؤالات به صورت دفترچه در اختیار آزمودنی قرار می‌گیرد و پاسخ‌ها بر روی برگ جداگانه‌ای نوشته می‌شود. محتوای این آزمون بر این دیدگاه‌ها استوار است: سلامت عمومی بدن، اختلالات عصبی، تحرک و هماهنگی، علایم بیماری‌های روانی – بدنی، نگرش‌های جنسی، مذهبی، سیاسی، اجتماعی، مسایل تربیتی، شغلی، خانوادگی، زناشویی، حالات اضطراب، ترس‌های مرضی، تمایلات خودآزاری، دیگر آزاری،‌اندیشه‌های ثابت و..
[۶] گنجی، حمزه، آزمون‌های روانی، مشهد، ص۲۵۶، دانشگاه امام رضا (علیه‌السلام)، ۱۳۷۵، چاپ ششم.


یک امتیاز مهم MMPI، شهرت زیاد و آشنایی گسترده با آن در درون حوزه روان‌شناسی است. پژوهش‌های گسترده‌ای در حوزه‌های متفاوت به عمل آمده است. تحولات جدید به تدوین فرم‌های کوتاه، مقیاس‌های جدید، استفاده از ماده‌های بحرانی و نظام‌های تفسیر رایانه‌ای منجر شده است. آزمون MMPI به بیش از ۵۰ زبان ترجمه شده و در بسیاری از کشورهای مختلف در دسترس متخصصان است. پژوهش‌های هنجاری و روایی بر روی چندین گروه فرهنگی مختلف صورت گرفته است و امکان مقایسه داده‌های جمع‌آوری شده از فرهنگ‌های گوناگون را فراهم می‌سازد.
[۷] گراث، مارنات، گری، راهنمای سنجش روانی، ص۴۴۱، حسن پاشا شریفی، محمدرضا نیکخو، تهران، سخن، ۱۳۸۴، چاپ اول، جلد اول.

آزمون MMPI نخستین پرسش‌نامه جامعی است که علاوه بر مقیاس‌های محتوایی، تعدادی مقیاس اعتبار یا روایی نیز دارد. هدف از گنجاندن این مقیاس‌ها آن بود که معلوم شود آیا فرد به سؤال‌های آزمون با دقت و صداقت جواب داده یا نه. هرگاه نمره فرد در هر یک از این مقیاس‌ها خیلی زیاد باشد، نمرات مقیاس‌های محتوایی او را نیز باید با احتیاط تفسیر کرد یا اساسا از آن‌ها صرفنظر کرد.
[۸] اتکینسون، ریتال‌ال و همکاران، زمینه روان‌شناسی، ص۸۶، حسن رفیعی و همکاران، تهران، ارجمند، ۱۳۸۴، چاپ سوم.


از آن‌جا که MMPI وسیله‌ای پیچیده است، پیامدهای سوء تعبیر و تفسیر آن بسیار زیان‌بار است. به همین جهت استفاده از آن مستلزم وجود اجرا کنندگان و تفسیرکنندگان آموزش دیده و با تجربه است و هم‌چنین قویا توصیه شده است که این آزمون از سوی پرسنل مدارس مورد استفاده قرار نگیرد. در این آزمون، پاسخ‌های یک فرد با گروه‌های مختلفی از بیماران روانی مقایسه می‌شود که خود این گروه‌ها به قدر کافی و با اصطلاحات روشن تعریف نشده است.
[۹] کریمی، یوسف، روان‌شناسی شخصیت، ص۲۱۳، تهران، دانشگاه پیام نور، ۱۳۸۴، چاپ پانزدهم.

در MMPI به سبب همپوشی ماده‌ها، ضرایب همبستگی متقابل مقیاس‌ها فوق‌العاده بالاست و این سبب می‌شود که روایی تحلیل الگو، زیر سؤال برود. همپوشی ماده‌ها بدین معنی است که گاهی بعضی از ماده‌ها همزمان برای‌ اندازه‌گیری در چند مقیاس مختلف به کار می‌روند و تعداد زیادی از ماده‌ها در بیشتر مقیاس‌ها مشترکند. به طور مثال، جواب مثبت به یک سؤال می‌تواند نشان‌گر چندین مقیاس یا اختلال باشد.
یکی دیگر از مسایل آزمون MMPI، عدم تعادل در روش کلیدیابی ماده‌هاست. بسیاری از افراد در پاسخ دادن به آزمون‌های عینی، سبک پاسخ یا سوگیری خاص خود را دارند. بدین معنی که آزمودنی گرایش دارد بدون توجه به محتوای پرسش‌ها به شیوه خاص خود به آن‌ها پاسخ بدهد. یکی از این گرایش‌ها، تصدیق یا دادن پاسخ مثبت به پرسش‌هاست. برای اجتناب از سوگیری ناشی از سبک پاسخ دادن، لازم است که در همه مقیاس‌های آزمون، بین تعداد پاسخ‌های کلید آری و نه تعادل برقرار باشد، در صورتی که این تعادل در مقیاس‌های مختلف MMPI وجود ندارد. هم‌چنین یکی از نخستین مشکلات در تعبیر و تفسیر نیمرخ روانی آزمودنی‌ها این است که نمره خام زنان و مردان بهنجار در مقیاس‌های مختلف با یکدیگر متفاوت هستند. بنابراین هنجار زنان با مردان از نظر تعبیر و تفسیر نمره‌ها باید متفاوت باشد.
[۱۰] شریفی، حسن پاشا، نظریه و کاربرد آزمون‌های هوش و شخصیت، ص۲۶۴، تهران، سخن، ۱۳۸۲، چاپ سوم.


این آزمون را می‌توان در مورد افرادی که سن‌شان ۱۶ یا بالاتر است و از توانایی خواندن در سطح کلاس هشتم برخوردارند اجرا کرد. البته در مورد افراد ۱۸-۱۴ ساله بهتر است MMPI-A مورد استفاده قرار گیرد. قبل از اجرای آزمون، آزمایش‌کننده می‌تواند روش استاندارد اجرای آزمون را در کتاب راهنمای این آزمون مطالعه کند. آزمایندگان به ویژه باید دلیل اجرای آزمون و نحوه استفاده از نتایج را برای آزمودنی‌ها توضیح دهند. هم‌چنین مراجعان باید آزمون را در یک موقعیت نظارت شده تکمیل کنند.

۱. ↑ گراث، مارنات، گری، راهنمای سنجش روانی، ص۴۱۹، حسن پاشا شریفی، محمدرضا نیکخو، تهران، سخن، ۱۳۸۴، چاپ اول، جلد اول.
۲. ↑ شریفی، حسن پاشا، اصول روان‌سنجی و روان‌آزمایی، ص۳۴۹، تهران، رشد، ۱۳۸۴، چاپ دهم.
۳. ↑ اتکینسون، ریتال‌ال و همکاران، زمینه روان‌شناسی، ص۸۷، حسن رفیعی و همکاران، تهران، ارجمند، ۱۳۸۴، چاپ سوم.
۴. ↑ گراث، مارنات، گری، راهنمای سنجش روانی، ص۴۲۳-۴۳۱، حسن پاشا شریفی، محمدرضا نیکخو، تهران، سخن، ۱۳۸۴، چاپ اول، جلد اول.
۵. ↑ گراث، مارنات، گری، راهنمای سنجش روانی، ص۴۲۰، حسن پاشا شریفی، محمدرضا نیکخو، تهران، سخن، ۱۳۸۴، چاپ اول، جلد اول.
۶. ↑ گنجی، حمزه، آزمون‌های روانی، مشهد، ص۲۵۶، دانشگاه امام رضا (علیه‌السلام)، ۱۳۷۵، چاپ ششم.
۷. ↑ گراث، مارنات، گری، راهنمای سنجش روانی، ص۴۴۱، حسن پاشا شریفی، محمدرضا نیکخو، تهران، سخن، ۱۳۸۴، چاپ اول، جلد اول.
۸. ↑ اتکینسون، ریتال‌ال و همکاران، زمینه روان‌شناسی، ص۸۶، حسن رفیعی و همکاران، تهران، ارجمند، ۱۳۸۴، چاپ سوم.
۹. ↑ کریمی، یوسف، روان‌شناسی شخصیت، ص۲۱۳، تهران، دانشگاه پیام نور، ۱۳۸۴، چاپ پانزدهم.
۱۰. ↑ شریفی، حسن پاشا، نظریه و کاربرد آزمون‌های هوش و شخصیت، ص۲۶۴، تهران، سخن، ۱۳۸۲، چاپ سوم.


• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «آزمون MMPI»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۶/۱۵.    


رده‌های این صفحه : آزمون‌های روانی | روان‌سنجی | روان‌شناسی بالینی | مباحث روان‌شناسی | مشاوره و راهنمایی
جعبه ابزار