آرامش در سختی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند همواره در لحظات
سخت و دشوار
انبیاء و
مومنان را با نزول
آرامش استمداد نموده است. در این مقاله،
آیات مرتبط با آرامش در
سختی معرفی می‌شوند.
تابوت بنی اسرائیل، باعث
آرامش آنان در دشواری
جنگ:
«و قال لهم نبیهم ان ءایة ملکه ان یاتیکم التابوت فیه سکینة من ربکم...؛
و پيامبرشان به آنها گفت: نشانه حكومت او، اين است كه (صندوق عهد) به سوي شما خواهد آمد. (همان صندوقي كه) در آن، آرامشي از پروردگار شما، قرار دارد....»
از آن جا که
سیاق آیات درباره جنگ است، مقصود از «
سکینه» آرامشی است که به واسطه حمل تابوت در جنگ برای
بنی اسرائیل ایجاد شد.
نزول آرامش الهی بر پیکارگران
احد به دنبال هجوم پی در پی اندوهها:
«اذ تصعدون ولاتلو ن علی احد والرسول یدعوکم فی اخریکم فاثـبکم غما بغم لکیلا تحزنوا علی ما فاتکم ولا مآ اصـبکم والله خبیر بما تعملون ثم انزل علیکم من بعد الغم امنة نعاسا یغشی طائفة منکم...؛
(به خاطر بياوريد) هنگامي كه از كوه بالا مي‌رفتيد و (جمعي در وسط بيابان پراكنده مي‌شديد و) به عقب ماندگان نگاه نمي‌كرديد، و پيامبر از پشت سر شما را صدا ميزد، سپس اندوهها يكي پس از ديگري به سوي شما روي آورد اين به خاطر آن بود كه ديگر براي از دست رفتن (غنائم جنگي) غمگين نشويد و نه به خاطر مصيبتهائي كه بر شما وارد مي‌گردد، و خداوند از آنچه انجام مي‌دهيد آگاه است.سپس به دنبال اين غم و اندوه آرامشي بر شما فرستاد، اين آرامش به صورت خواب سبكي بود (كه در شب بعد از حادثه احد) جمعي از شما را فرو گرفت ....»
راه نیافتن هیچ گونه تزلزلی در
قلب گروهی از مؤمنان
مکه، به رغم فشارها و
سختی‌ها:
«من کفر بالله من بعد ایمنه الا من اکره و قلبه مطمئن بالایمن...؛
كساني كه بعد از ايمان كافر شوند - به جز آنها كه تحت فشار واقع شده اند در حالي كه قلبشان آرام با ايمان است....»
در
شان نزول آیه آمده است که گروهی از مؤمنان در مکه تحت فشار شدید قرار گرفتند تا از
اسلام منصرف شوند. آنها در ظاهر و از روی
اکراه، کلمات کفرآمیز بر
زبان جاری کردند؛ ولی به
ایمان و اسلام خویش
وفادار بودند.
مجاهدان در غزوه بدر از آرامش روحی بهره‌مند شدند.
آرامش روحی یافتن
مجاهدان در
جنگ بدر با نزول
باران:
«اذ یغشیکم النعاس امنة منه و ینزل علیکم من السماء ماء... و لیربط علی قلوبکم و یثبت به الاقدام؛
(به خاطر بياوريد) هنگامي را كه خواب سبكي كه مايه آرامش از ناحيه خدا بود شما را فرو گرفت و آبي از آسمان براي شما فرو فرستاد... و دلهاي شما را محكم و گامها را با آن ثابت دارد.»
آرامش یافتن مجاهدان در جنگ بدر بر اثر
خواب سبک:
«اذ یغشیکم النعاس امنة منه و ینزل علیکم من السماء ماء... و لیربط علی قلوبکم و یثبت به الاقدام؛
(به خاطر بياوريد) هنگامي را كه خواب سبكي كه مايه آرامش از ناحيه خدا بود شما را فرو گرفت و آبي از آسمان براي شما فرو فرستاد... و دلهاي شما را محكم و گامها را با آن ثابت دارد.»
«
نعاس» به معنای خواب سبک است. از سوی دیگر مفسران آیه فوق را در ارتباط با مجاهدان جنگ بدر دانسته‌اند.
نزول آرامش بر
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و مؤمنان در
جنگ حنین از جانب خدا:
«لقد نصرکم الله فی مواطن کثیرة و یوم حنین اذ اعجبتکم کثرتکم فلم تغن عنکم شیئا و ضاقت علیکم الارض بما رحبت... ثم انزل الله سکینته علی رسوله و علی المؤمنین...؛
خداوند شما را در ميدانهاي زيادي ياري كرد (و بر دشمن پيروز شديد) و در روز حنين (نيز ياري نمود) در آن هنگام كه فزوني جمعيتتان شما را به اعجاب آورده بود، ولي هيچ مشكلي را براي شما حل نكرد و زمين با همه وسعتش بر شما تنگ شد ...سپس خداوند سكينه خود را بر رسولش و بر مؤ منان نازل كرد....»
آرامش داشتن
مؤمنان مدینه در
غزوه احزاب به رغم ناگواری‌ها:
«اشحة علیکم فاذا جاء الخوف رایتهم ینظرون الیک تدور اعینهم کالذی یغشی علیه من الموت... ولما رءا المؤمنون الاحزاب قالوا هـذا ما وعدنا الله ورسوله وصدق الله ورسوله وما زادهم الا‌ایمـنا وتسلیما؛
آنها در همه چيز نسبت به شما بخيلند، و هنگامي كه لحظات ترس و بحراني پيش آيد مشاهده مي‌كني آنچنان به تو نگاه مي‌كنند و چشمهايشان در حدقه مي‌چرخد كه گوئي مي‌خواهند قالب تهي كنند! ....هنگامي كه مؤ منان، لشكر احزاب را ديدند، گفتند: اين همان است كه خدا و رسولش به ما وعده فرموده و خدا و رسولش راست گفته اند، و اين
موضوع جز بر ايمان و تسليم آنها چيزي نيفزود.»
نزول آرامش بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در
وضعیت سخت غار ثور از جانب خدا:
«... اذ اخرجه الذین کفروا ثانی اثنین اذ هما فی الغار اذ یقول لصحبه لا تحزن ان الله معنا فانزل الله سکینته علیه...؛
... آن هنگام كه كافران او را (از مكه) بيرون كردند در حالي كه دومين نفر بود (و يكنفر همراه او بيش نبود) در آن هنگام كه آندو در غار بودند و او به همسفر خود مي‌گفت غم مخور خدا با ماست! در اين موقع خداوند سكينه (و آرامش) خود را بر او فرستاد ....»
آرامش یافتن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به رغم آزارهای
مشرکان با بیان اخبار و قصه‌های انبیای گذشته از سوی خداوند:
«و اصبر فان الله لایضیع اجر المحسنین و کلا نقص علیک من انباء الرسل ما نثبت به فؤادک...؛
و شكيبائي كن كه خداوند پاداش نيكوكاران را ضايع نخواهد كرد. ما از هر يك از سرگذشتهاي انبياء را براي تو باز گو كرديم تا قلبت آرام (و اراده ات قوي) گردد....»
آرامش یافتگان از کرب عظیم عبارتند از:
رهایی
نوح علیه‌السلام و خانواده اش از غمی جانکاه و آرامش یافتن آنان:
۱. «و نوحا اذ نادی من قبل فاستجبنا له فنجینه و اهله من الکرب العظیم؛
و نوح را (به يادآور) هنگامي كه پيش از آنها (ابراهيم و لوط) پروردگار خود را خواند، ما دعاي او را مستجاب كرديم، او و خاندانش را از اندوه بزرگ نجات داديم.»
۲. «و لقد نادینا نوح فلنعم المجیبون و نجینه و اهله من الکرب العظیم؛
نوح ما را ندا كرد (و ما دعاي او را اجابت كرديم)، و چه خوب اجابت كننده اي هستيم. و او و خاندانش را از اندوه بزرگ رهائي بخشيديم.» «
کرب» در لغت به معنای غم شدید است و وصف «عظیم» برای آن بر تاکید بیش تر
دلالت دارد.
رهایی
موسی علیه‌السلام از اندوهی
سخت و آرامش خاطر یافتن او:
«و لقد مننا علی موسی و هرون و نجینهما و قومهما من الکرب العظیم؛
ما به موسي و هارون نعمت بخشيديم. آنها و قومشان را از اندوه بزرگ نجات داديم.»
رهایی
هارون علیه‌السلام از اندوهی
سخت و آرامش یافتن وی:
«و لقد مننا علی موسی و هرون و نجینهما و قومهما من الکرب العظیم؛
ما به موسي و هارون نعمت بخشيديم. آنها و قومشان را از اندوه بزرگ نجات داديم.»
رهایی بنی اسرائیل از اندوهی
سخت و آرام گرفتن آنان:
«و لقد مننا علی موسی و هرون و نجینهما و قومهما من الکرب العظیم؛
ما به موسي و هارون نعمت بخشيديم. آنها و قومشان را از اندوه بزرگ نجات داديم.»
آرامش یافتن
مادر موسی علیه‌السّلام در
وضعیت سخت حکومت فرعونیان پس از دریافت
وعده الهی به رهایی موسی علیه‌السّلام از دست فرعونیان:
«و اوحینا الی‌ام موسی ان ارضعیه فاذا خفت علیه فالقیه فی الیم و لاتخافی و لاتحزنی انا رادوه الیک... و اصبح فؤاد‌ام موسی فرغا ان کادت لتبدی به لو لا ان ربطنا علی قلبها...؛
ما به مادر موسي الهام كرديم كه او را شير ده، و هنگامي كه بر او ترسيدي وي را در دريا (ي نيل) بيفكن، و نترس و غمگين مباش كه ما او را به تو باز مي‌گردانيم... قلب مادر موسي از همه چيز (جز ياد فرزندش) تهي گشت، و اگر قلب او را به وسيله ايمان و اميد محكم نكرده بوديم ....»
«فراغ» ضد مشغول بودن است و فارغ شدن
قلب مادر موسی علیه‌السّلام به معنای فارغ شدن از غم و اندوه است که نتیجه آن آرامش خاطر یافتن او است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۲۲۲، برگرفته از مقاله «آرامش در سختی».
