آدم‌ربایی (حقوق جزا)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آدم‌ربایی از اصطلاحات
حقوق جزا و به معنای انتقال یک شخص بدون رضایت او از محلی به محل دیگر به وسیله
زور،
تهدید یا فریفتن است.
آدم‌ربایی به معنای سلب آزادی تن است بنابراین ابتدا باید معنای
آزادی تن را دانست که چنین بیان شده است: آزادی بدنی بر فرد به طوری که بتواند از هر نقطه کشور به نقطه دیگر آن مسافرت نموده یا نقل مکان دهد یا از کشور خود خارج شده و به آن مراجعت نماید و از توقیف بدون جهت محفوظ و مصون باشد نتیجه این آزادی لغو
بردگی، منع توقیف و
حبس بدون مجوز اشخاص است. پس آدم‌ربایی به معنای سلب آزادی تن دیگری بدون رضایت او و با قصد نامشروع از راه جابجایی از محلی به محل دیگر می‌باشد.
در مواد ۲۰۲ و ۲۰۳
قانون مجازات عمومی منسوخ مطرح گردید متعاقب آن ماده واحده طرح قانون مربوط به تشدید مجازات رانندگان متخلف در سال ۱۳۳۵ به
تصویب رسید در سال ۱۳۵۳ بالغو مواد ۲۰۲ و ۲۰۳ ق، م. ۴، قانون تشدید مجازات ربایندگان اشخاص وضع شد که به موجب ماده ۱۲ این قانون مواد ۲۰۲ و ۲۰۳ لغو می‌شود و در حال حاضر با تصویب ماده ۶۲۱ ق. م. ۱. باید قانون تحدید مجازات ربایندگان اشخاص را به دلیل دامنه شمول ماده ۶۲۱ ملغی بدانیم و اداره حقوقی قوه قضائیه طبق نظریه ۱۲۰۸/۷- ۱۴/۵/۱۳۷۶ معتقد به منسوخ‌بودن آن قانون دارد.
آدم‌ربایی جرمی است که از گذشته‌های دور وجود داشته و قانون‌گذار اسلامی نیز در مورد آن سکوت نکرده و احکامی را در مورد بودن انسان بیان کرده است عده‌ای هم کوشیده‌اند آن را تحت عناوین عام تعزیر است و
افساد فی‌الارض قرار دهند. عنوان آدم‌ربایی یکی از مصادیق خاص افساد فی‌الارض است.
شیخ طوسی در کتاب النهایه ص۱۰۲ می‌فرماید:
هر کسی انسان آزادی را برباید و بفروشد باید دست‌اش قطع شود زیرا چنین شخصی مفسد فی‌الارض است پس آدم‌ربایی در تقسیم‌بندی جرایم از نظر فقهی جزء
جرایم تعزیری می‌باشد زیرا جرایم حدّی محصور بوده و آدم‌ربایی جزء موارد احصاء شده نیست.
بنابراین احکام عمومی جرم آدم‌ربایی همان احکام عمومی بقیه جرایم است اطلاق ماده ۶۲۱ ق. م. ۱ اقتضاء می‌کند که شامل
مجنی
علیه دیوانه و عاقل بشود و تفاوتی از این جهت نباشد اما در نوشته‌های فقهی آمده چنانچه
مجنی
علیه دیوانه باشد و ربوده شود
حکم سرقت بر او بار می‌شود.
عناصر جرم آدم‌ربایی عبارت است از:
۱: موضوع جرم آدم‌ربایی ساده: انسان زنده که حداقل ۱۵ سال داشته باشد و در غیر این صورت ممکن است مشمول آدم‌ربایی مشدد و یا دزدیدن طفل تازه متولد شده یا مخفی‌کردن اموات قرار گیرد.
۲: رفتار مجرمانه: انتقال جسم مجنی‌علیه از محلی به محل دیگر با زور و تهدید و حیله به طوری که مجنی‌علیه اراده‌ای از خود نداشته باشد.
۳: مرتکب و شکل ارتکاب: هر کسی می‌تواند باشد که به صورت مباشرت یا مداخله و غیرمستقیم قابل تحقق است که بحث مباشرت شرکت و معاونت پیش می‌آید.
۴: عدم‌رضایت مجنی‌علیه شرط لازم است و بدون آن جرم محقق نمی‌شود.
۵: نتیجه مجرمانه: درست است در ماده ۶۲۱ ق. م. ۱. از نتیجه حرفی به میان نیامده ولی آدم‌ربایی از جرایم مقید می‌باشد و نتیجه هم سلب آزادی از فرد ربوده شده می‌باشد.
۱: سوء نیت عام: مرتکب علاوه بر علم به موضوع جرم و وصف آن یعنی انسان زنده باید در انجام عمل عامل هم باشد و علم و آگاهی مرتکب به عدم‌رضایت بزه دیده شرط نیست این جرم مطلق است و نیازی به سوء نیت خاص ندارد و مفروض است پس ربودن انسان زنده که در حال خواب یا بیهوشی است مشمول این حکم می‌باشد.
۲: انگیزه مرتکب: علی‌الاصول مقنن انگیزه را به عنوان یکی از اجزاء تشکیل‌دهنده عنصر روانی جرایم بشمار نمی‌آورد و داشتن انگیزه شرافتمندانه در جرایم تعزیری و بازدارنده از جهات مخففه محسوب می‌شود با این وجود انگیزه یکی از اجزاء عنصر معنوی جرم آدم‌ربایی به شمار می‌آید هر چند مقنن در ماده ۶۲۱ (قانون مجازات اسلامی).
واژه قصد را بکار برده است ولی این واژه دلالت برانگیزه می‌کند و دلالت بر سوء نیت خاص ندارد و فرد آدم ربا باید عمد در ربودن فرد داشته باشد و با توجه به اینکه نتیجه جرم آدم‌ربایی از عمل مرتکب منفک نیست بنابراین سوء نیت خاص در سوء نیت عام مرتکب مستتر است و کسی که قصد ربودن کسی را دارد در ضمن قصد سلب آزادی او را نیز دارد.
عنصر قانونی جرم ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی می‌باشد.
۱: سن مجنی‌علیه کمتر از ۱۵ سال تمام باشد.
۲: ربودن با وسیله نقلیه باشد. وسیله نقلیه منصرف به وسیله نقلیه موتوری است اما اطلاق آن در اینجا شامل وسیله نقلیه غیرموتوری مانند دوچرخه هم می‌شود و علت مشدد بودن هم چون باعث تسهیل در ارتکاب جرم و باعث رعب و وحشت و امکان فرار مجنی‌علیه هم کمتر می‌شود.
۳: رساندن آسیب جسمی به مجنی‌علیه. اگرچه ظهور در آسیب جسمی دارد اما ظاهراً شامل آسیب‌های روحی و روانی هم می‌شود.
۴: رساندن آسیب حیثیتی به مجنی‌علیه. در صورتی‌که بزه دیده مؤنث یا پسر بچه زیبا باشد مفروض گرفته می‌شود در غیر این صورت باید از طرف مجنی‌علیه ثابت شود.
۱: ربودن طفل تازه متولد شده ماده ۶۳۱ ق. م. ۱؛
۲: مخفی‌کردن اموات ماده ۶۳۵؛
۳: مخفی‌کردن مجرم؛
۴: ربودن اتباع ایرانی: قانون تشدید مقابله با اقدامات تروریستی دولت آمریکا مصوب ۱۰/۸/۱۳۶۸.
۱: از جرایم آنی به شمار می‌رود؛
۲: مقیّد به نتیجه می‌باشد؛
۳: از جرایم غیرقابل گذشت می‌باشد؛
۴: طبق بند ۲ ماده ۳۰ ق. م. ۱ مجازات این جرم غیرقابل تعلیق می‌باشد.
طبق ماده ۶۲۱ در جرم آدم‌ربایی ساده مجازات آن حبس از ۵ الی ۱۵ سال و در صورتی‌که سن
مجنی
علیه کمتر از ۱۵ سال یا ربودن با وسیله نقلیه باشد یا به
مجنی
علیه آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود مرتکب به حداکثر مجازات یعنی ۱۵ سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت ارتکاب جرایم دیگر به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌گردد.
۱: فاعل این جرم مقامات قضایی و ماموران ذی‌صلاح هستند اما آدم‌ربایی توسط افراد عادی صورت می‌گیرد؛
۲: این جرم از طریق صدور دستور و قرار است ولی آن از طریق انجام فعل مادی ربودن؛
۳: دستور بازداشت ممکن است منتهی یا بازداشت نشود مثلاً متهم در دسترسی نباشد یا وثیقه بدهد ولی آدم‌ربایی اینطوری نیست؛
۴: آدم‌ربایی بصورت مخفیانه انجام می‌شود ولی بازداشت به صورت اداری و علنی.
•
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «آدم ربایی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۳/۲۷.
