آثار تفکر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تفکر در لغت به معنای اندیشیدن و در اصطلاح تصرف
قلب در معانی اشیا برای ادراک مطلوب است. با توجه به
آیات قرآن و
روایات معصومین (علیهم‌السلام) تفکر در
آیات الهی و شگفتی‌های
آفرینش،
انسان را به ایمان صحیح راهنمایی می‌کند، زیرا این کارهای شگفت تنها از خداوندی صادر می‌شود که زنده و پابرجا و توانا و بی‌نیاز از همه است.
برخی آثار تفکر که از
آیات قرآن استفاده می‌شوند عبارت‌اند از راهیابی
انسان به
توحید در
پرستش: «قالَ اَفَتَعبُدونَ مِن دونِ اللّهِ ما لا ینفَعُکم شیــًا و لا یضُرُّکم _ اُفّ لَکم ولِما تَعبُدونَ مِن دونِ اللّهِ اَفَلا تَعقِلون»،
شناخت
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و بیم‌دهی آشکار وی: «اَو لَم یتَفَکروا ما بِصاحِبِهِم مِن جِنَّة اِن هُوَ اِلاّ نَذیرٌ مُبین»،
توجه‌کردن به
آخرت و
دنیا را مایه سرگرمی دانستن: «و مَا الحَیوةُ الدُّنیا اِلاّ لَعِبٌ و لَهوٌ و لَلدّارُ الأخِرَةُ خَیرٌ لِلَّذینَ یتَّقونَ اَفَلا تَعقِلون»
و توجه به بیهوده نبودن
خلقت،
زیرا با ملاحظه این‌که هر موجود کوچکی از این جهان بزرگ هدفی دارد نمی‌توان باور کرد که مجموعه جهان بی‌هدف باشد،
بر همین اساس
مؤمنان بعد از
تدبر و تفکر در
آیات الهی، به
خداوند رو کرده و به
حکمت او در آفرینش موجودات پی‌می‌برند.
در
روایات نیز تفکر، دلیل عاقل،
بهترین
عبادت،
حیات قلب بصیر،
آینه دیدن بدی‌ها و خوبی‌ها،
دعوت‌کننده به نیکی و عمل به آن،
مایه
عبرت و مایه
بصیرت معرفی شده است.
تفکر نکردن نیز پیامدهایی دارد که در پاره‌ای آیات به برخی از آن‌ها اشاره شده است؛ مانند افتراء زدن و دروغ بستن به خدا: «و لـکنَّ الَّذینَ کفَروا یفتَرونَ عَلَی اللّهِ الکذِبَ واَکثَرُهُم لا یعقِلون»،
بی‌ادبی به ساحت
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم): «اِنَّ الَّذینَ ینادونَک مِن وراءِ الحُجُرتِ اَکثَرُهُم لایعقِلون»،
به مسخره و بازی گرفتن
نماز هنگام فراخوانی به آن: «و اِذا نادَیتُم اِلَی الصَّلوةِ اتَّخَذوها هُزُوًا ولَعِبـًا ذلِک بِاَنَّهُم قَومٌ لا یعقِلون»
و اختلاف و
تفرقه: «لا یقـتِلونَکم جَمیعـًا اِلاّ فی قُرًی مُحَصَّنَة اَو مِن وراءِ جُدُر بَأسُهُم بَینَهُم شَدیدٌ تَحسَبُهُم جَمیعـًا و قُلوبُهُم شَتّی ذلِک بِاَنَّهُم قَومٌ لا یعقِلون».
(۱) قرآن کریم.
(۲) وهبة زحیلی، التفسیر المنیر، بیروت، دارالفکر المعاصر، ۱۴۱۱ ق.
(۳) مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۵ ش.
(۴) مجلسی (م ۱۱۱۰ ق)، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ق.
(۵) عبدالواحد آمدی (م قرن ۵)، غررالحکم، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۷ ق.
پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «تفکر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۵/۲۳.
