آثار الشیعة الامامیة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آثارُ الشّیعَةِ الاِمامِیّة، مجموعه‌ای دائرةالمعارف‌گونه به
زبان عربی شامل ۲۰ جزء، تألیف
عبدالعزیز بن
عبدالحسین بن
عبدعلی بن
محمدحسن نجفی است.
مؤلف بعدها این کتاب را به
فارسی ترجمه کرده و با عنوان دائرةالمعارف الاسلامة الامامیة به چاپ رسانید.
مؤلف این مجموعه، از
دانشمندان معاصر و پرورش یافته
حوزه علمیه نجف است. وی یادداشت‌های مفصلی در شرح کتاب‌های بسیاری از مؤلفان
شیعه گرد آورد، اما گوشه‌گیری و تنهایی این دانشمند، مانع از آن گردید که یادداشت‌هایش به درستی تنظیم یابد.
بخشی از جزء سوم این مجموعه، شامل تاریخ دولت‌های شیعی از
آل بویه تا
قطب شاهیه به سال ۱۳۴۲ق/۱۹۲۴م در ۱۵۶ صفحه در چاپخانه مجلس، به هزینه شهید
سیدحسن مدرس به چاپ رسید.
سپس جزء چهارم آن، تاریخ وزیران، امیران، نقیبان و صدور شیعه، توسط
علی جواهر الکلام عموزاده مؤلف
ترجمه و به سال ۱۳۰۷ش در همان چاپخانه چاپ شد.
فهرستی از محتویات اجزای کتاب آثار الشیعه در مقدمه این مجموعه آمده است که خلاصه‌ای از آن چنین است:
جزء اول، اصل
تشیع و فرقه‌های مختلف شیعه و
فرقه امامی و عقاید و افکار این فرقه؛
جزء دوم، تاریخ سیاسی شیعه امامیه در
مکه،
مدینه،
سوریه،
عراق،
ایران،
مصر و
هندوستان؛
جزء سوم، شرح حال سلاطین و حکام شیعه در ایران، عراق، سوریه و هندوستان، از میانه‌های سده ۳ق/۹م تا دوران کنونی؛
جزء چهارم، حالات وزیران و امیران و نقیبان و صدور و شیخ‌الاسلام‌های کشورهای شیعه از آغاز تشکیلات سیاسی در
اسلام تا اواخر دوران
زندیه؛
جزء پنجم، تاریخ ایران جدید از انقراض زندیه تا عصر حاضر؛
جزء ششم، تاریخ معارف و آداب شیعه از آغاز اسلام تا عصر حاضر؛
جزء هفتم و هشتم، فهرست کتاب‌های خطی و چاپی شیعه؛
جزء نهم تا هفدهم، شرح احوال مشاهیر رجال معروف شیعه از سده اول تا ۱۴ق/۷ تا ۲۰م؛
جزء هجدهم، شرح حال زنان نام‌دار شیعه، و مردمانی که
تشیع آنان مورد تردید است و کتاب‌هایی که مؤلفان آن‌ها ناشناخته‌اند؛
جزء نوزدهم و بیستم، تاریخ آثار مدنی شیعه (شهر‌ها، کتابخانه‌ها، مساجد و جز آن‌ها).
مؤلف بعدها قسمت بزرگی از این مجموعه را به
زبان فارسی درآورد، آن را نظم الفبایی بخشید و به نام دائرةالمعارف الاسلامة الامامیة به چاپ رسانید.
دیگر آثار مهم مؤلف از این قرار است:
فهرست کتب خطی کتابخانه عمومی معارف) کتابخانه ملی کنونی (
تهران، ۱۳۱۲ـ۱۳۱۴ش؛ کتابخانه‌های ایران پیش از
اسلام تا عصر حاضر، تهران، ۱۳۱۱ش؛ ترجمه
مثنوی مولوی به شعر عربی؛
النهایة فی شرح الکفایة.
(۱) آقابزرگ، الذریعه.
(۲) صاحب جواهر، عبدالعزیز، آثار الشیعة الامامیة، ترجمه علی جواهر الکلام، تهران، مجلس، ۱۳۰۷ش.
(۳) مشار، خانبابا، فهرست چاپی فارسی.
(۴) مشار، خانبابا، مؤلفین کتب چاپی.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آثار الشیعة الامامیة»، ج۱، ص۷۳.
