ویکی فقه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
• هدف ویکی فقه توضیح مفاهیم مربوط به
علوم اسلامی
و علوم مرتبط با آن است. این دانشنامه اینترنتی، با درک خلاء موجود در سایر
دانشنامه‌های علوم اسلامی، اقدام به مستندسازی مقالاتش کرده تا به کاربرها و محققین
اطمینان دهد که مقالات ارائه شده، مستند و
قابل اعتماد هستند.
علوم اسلامی شامل
تفسیر قرآن،
فقه،
اصول فقه،
فلسفه،
کلام،
عرفان،
تاریخ،
ادبیات،
منطق،
حقوق،
اقتصاد اسلامی،
روان‌شناسی اسلامی و ... بوده و علوم مرتبط با آن علومی مثل
فلسفه غرب،
اقتصاد،
روان‌شناسی،
حقوق بین‌الملل،
علوم سیاسی و ... را شامل می‌شود. بنابراین به‌کارگیری لفظ فقه در این ویکی، ناظر به معنای اعم آن و شامل همه علوم اسلامی است.
•
یکی از ویژگی‌های ویکی‌فقه، پیوند منابع و پاورقی‌های مقالات به
کتابخانه اختصاصی مدرسه فقاهت است. بدین معنا که با کلیک بر روی هر پاورقی به کتاب مورد نظر در کتابخانه مدرسه فقاهت منتقل شده و محل شاهد نیز، با رنگ قرمز نمایش داده می شود.
(برای نمونه به این مقاله رجوع کنید:
)
• مخاطبین ویکی‌فقه اساتید حوزه و دانشگاه، محققین، پژوهشگران، طلاب، دانشجویان و نیز مردم عادی هستند.
• ویکی‌فقه بر سه سیاست بی‌طرفی، اثبات‌پذیری و رعایت حقوق مؤلفین استوار است.
[ویرایش]
ویکی‌فقه در کنار سایت
مدرسه فقاهت ، کتابخانه‌های مدرسه فقاهت (
کتابخانه اصلی ؛
کتابخانه اهل‌سنت ؛
کتابخانه تصویری اصلی ؛
کتابخانه تصویری اهل‌سنت ) و
سایت ویکی‌پرسش از زیرمجموعه‌های
موسسه صدای بهار است.
این سایت در سال ۱۳۸۹ پس از تشکیل گروه‌های علمی و اجرائی و آموزش ویکی‌نگاران کار خود را آغاز کرد.
در حال حاضر مطالب بسیار گسترده‌ای در سایت‌های اینترنتی، مخصوصا دانشنامه‌های اینترنتی در زمینه علوم اسلامی وجود دارد. در عین حال دست‌یابی
به مطالب متقن و مستند درباره علوم اسلامی برای محققین، پژوهشگران، طلاب،
دانشجویان و مردم عادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ اما یافتن منبعی
معتبر در بستر اینترنت و فضای مجازی، کار آسانی نیست؛ از سوی دیگر در موارد
بسیاری، ارائه‌دهندگان مطالب مرتبط با علوم اسلامی از آشنایی لازم درباره
آن برخوردار نیستند و یا حتی لزوما اعتقادی به مبانی
اسلام و
مذهب تشیع ندارند.
بر
این اساس نیاز به دانشنامه‌ای در زمینه علوم اسلامی با رعایت اتقان و
استناد، بیش از پیش احساس شد و سایت ویکی‌فقه برای پاسخ به
این نیاز مهم تأسیس گردید.
تدوین مطالب توسط طلاب و محققین
حوزه علمیه قم با رعایت اتقان و استناد انجام می‌شود.
گروه‌های تشکیل‌شده:
• مدیران محتوایی و اجرائی
• گروه‌های علمی
• گروه ارزیاب‌ها
• مدیران آموزش
[ویرایش]
مخاطبین ویکی‌فقه اساتید حوزه و دانشگاه، محققین، پژوهشگران، طلاب، دانشجویان و نیز مردم عادی هستند.
• محققین و پژوهشگران:
محققین
و پژوهشگران، نخستین و مهمترین مخاطبان ویکی‌فقه هستند و به همین خاطر توجه به اتقان مقالات در
اولویت کار این سایت است. بر این اساس، مستندسازی مقالات و ارجاع و رفرنس
مستندات مقالات به کتابخانه مدرسه فقاهت در صدر اهداف ویکی‌فقه قرار دارد.
• طلاب علوم دینی:
اگرچه
طلاب علوم دینی
در زمره محققین و پژوهشگران هستند، اما به سبب توجه خاص سایت ویکی‌فقه به این
قشر، مفید و قابل استفاده بودن محتوای ارائه شده برای طلاب
محترم، سرلوحه کار ویکی فقه قرار گرفته است.
در این چارچوب توجه به
علوم حوزوی
و ارائه مفاهیم مرتبط با آن، مستندسازی و
ارجاع پاورقی مقالات به کتابخانه‌های اختصاصی مدرسه فقاهت، برای طلاب علوم
دینی بسیار راهگشا خواهد بود.
• مردم عادی:
ویکی‌فقه در مرحله
دوم، به دنبال بیان ساده مفاهیم دینی، فقهی، عقیدتی و تاریخی و ... است تا عموم
مردم بتوانند از منبع منسجمی که کلمه‌های کلیدی را به هم پیوند داده، بهره
ببرند.
[ویرایش]
ویکی‌فقه بر سه سیاست اصلی تأکید دارد؛ سیاست بی‌طرفی، سیاست اثبات‌پذیری و سیاست رعایت حقوق مؤلفین.
بی‌طرفی به این معناست که:
• مطالب باید به‌دور از فضای متعصبانه ارائه شود؛
• مطالب در فضای علمی و مستند ارائه شود؛
• در ارائه مطالب از منابع معتبر و حتی‌الامکان از منابع مرجع استفاده شود؛
• الفاظ به کار رفته در ارائه مطالب، به‌دور از
توهین و اهانت به
مذاهب،
ادیان و
اقوام دیگر باشد؛
• نشر معارف قرآن و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در فضائی کاملا علمی انجام شود.
اثبات‌پذیر بودن به این معناست که:
• خوانندگان مقالات بتوانند مقاله ارائه شده را از جهت منبع یا منابع معتبر مورد بررسی قرار دهند.
• مطالب چالش‌برانگیز مقالات، از طریق منبع معتبری اثبات شود.
• مطالب ارائه شده حتی‌الامکان باید به منابع اصلی و مرجع ارجاع داده شوند.
• در استفاده از آثار مؤسسات علمی و تحقیقاتی، رتبه و جایگاه علمی آن مؤسسه لحاظ شود.
• در استفاده از مطالب مجلات علمی، رتبه علمی مجلات مورد بررسی قرار گیرد.
منابع معتبر این موارد را شامل می‌شود:
• اثر مورد استفاده در نزد متخصصین آن علم دارای اعتبار باشد؛ مثلا
اصول کافی از منظر
شیعیان و
صحاح سته از منظر
اهل‌سنت.
• نویسنده اثر، مورد تأیید متخصصین آن علم باشد؛ مثلا
شیخ طوسی از دیدگاه علمای بزرگ شیعه و
محمد بن اسماعیل بخاری از دیدگاه علمای بزرگ اهل‌سنت.
• مؤسسه علمی و تحقیقاتی‌ای که آثار آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، دارای جایگاه قابل قبولی در میان اهل علم باشد.
•
مجلات علمی که رتبه علمی آنها مورد تأیید مراجع ذی‌صلاح بوده و
در میان اهل علم مورد قبول باشد.
• سایت‌ها و پایگاه‌های اینترنتی رسمی که جنبه‌های علمی آنها مورد تأیید مراجع ذی‌صلاح و یا اهل علم باشد.
• سایت‌ها و وبلاگ‌های شخصی یا گروهی که وابستگی آنها به یک شخصیت یا گروه علمی تأیید شده باشد.
منابع غیرمعتبر این موارد را شامل می‌شود:
• سایت‌ها و وبلاگ‌های شخصی که اعتبار آنها مورد بررسی قرار نگرفته است.
• سایت‌های ویکی که ویرایش آزاد دارند و اعتبار آنها مورد تأیید قرار نگرفته است.
• اکثر صفحات پیام‌رسان‌ها، توئیت‌ها، انجمن‌های اینترنتی که اعتبار آنها مورد تأیید قرار نگرفته است.
• کتاب‌هایی که مورد تأیید مراجع ذی‌صلاح قرار نگرفته است.
مقالات ویکی‌فقه به دو صورت در دسترس هستند:
۱. مقالات تألیفی توسط گروه‌های علمی ویکی‌فقه
۲.
مقالات برگرفته از منابع معتبر دیگر (پس از
هماهنگی‌های لازم)
در بخش دوم (مقالات برگرفته)، ویکی‌فقه
خود را مؤظف به رعایت حقوق مؤلفین می‌داند. لذا در پایان اینگونه مقالات،
منبع آن ذکر می‌شود و اگر مقاله دارای آدرس اینترنتی باشد،
به پایگاه اینترنتی مورد نظر، ارجاع داده می‌شود.
لازم به ذکر است، تعهد ویکی‌فقه به لینک برقرار شده تا زمانی است که آدرس مورد نظر، توسط سایت مرجع، تغییر نیافته باشد.
بنابراین
ویکی‌فقه فقط در روز ایجاد مقاله، متعهد به صحت لینک ارجاعی است و پس از آن -
اگر به هر عللی از قبیل تغییر لینک توسط سایت مرجع؛ از تعطیلی سایت و
... لینک مزبور برقرار نباشد - ویکی‌فقه مسؤولیتی نخواهد داشت.
[ویرایش]
گستره موضوعی و محتوایی ویکی‌فقه شامل علوم اسلامی و علوم مرتبط با علوم اسلامی است.
علوم اسلامی شامل
تفسیر قرآن،
فقه،
اصول فقه،
فلسفه،
کلام،
عرفان،
تاریخ،
ادبیات،
منطق،
حقوق،
اقتصاد اسلامی،
روان‌شناسی اسلامی و ... بوده و علوم مرتبط با آن علومی مثل
فلسفه غرب،
اقتصاد،
روان‌شناسی،
حقوق بین‌الملل،
علوم سیاسی و ... را شامل می‌شود. بنابراین به‌کارگیری لفظ فقه در این ویکی، ناظر به معنای اعم آن و شامل همه علوم اسلامی است.
•
باید توجه داشت که مقالات ویکی‌فقه شامل عناوین غیرمرتبط که نه جزو علوم اسلامی و نه جزو علوم
مرتبط با علوم اسلامی هستند، نمی‌گردد
منابع
علوم اسلامی و علوم مرتبط با آن با گستردگی‌ای که ویکی‌فقه به دنبال آن
است برای دوستداران این رشته‌ها در زبان‌های دیگر بسیار محدود است. لذا
سیاست ویکی‌فقه گسترش مقالات خود با زبان‌های رایج بوده و هست. در همین چارچوب
زبان عربی
سایت ویکی‌فقه راه‌اندازی شده است و افزودن زبان‌های پرمخاطب دیگر در
دستور کار ویکی‌فقه قرار دارد.
همانطور
که ذکر شد هدف ویکی‌فقه تلاش برای ارائه دانشنامه‌ای متقن و مستند است و برای نیل به
این هدف، ارزیابی دائم مقالات جزو اولویت‌های ویکی‌فقه محسوب می‌شود.
ویکی‌فقه
در حال حاضر با محدودیت فعالیت می‌کند و مقالات توسط گروه علمی ویکی‌فقه درج
می‌شوند. ولی برنامه آزادسازی توأم با نظارت و ارزیابی را برای مرحله بعدی فعالیت خود مدنظر
دارد.
در شرایط فعلی ایجاد نام کاربری و درج مقالات به‌صورت تست
برای دیگر افراد فراهم شده و مقالات پس از تأیید، نشر عمومی
می‌یابند.
منابع
و پاورقی مقالات برای اتقان بیشتر مطالب برای استفاده محققین و پژوهشگران،
به کتابخانه اختصاصی مدرسه فقاهت ارجاع داده می‌شوند. بدین معنی که با کلیک بر روی هر پاورقی به کتاب مورد نظر در کتابخانه
اختصاصی مدرسه فقاهت منتقل شده و محل شاهد نیز با رنگ قرمز نمایش داده می‌شود.
(برای نمونه این مقالات را مشاهده کنید:
)
•مقالات به صورت دائمی قابلیت ویرایش و ارتقاء را دارند.
• تاریخچه تغییرات برای همه بازدیدکنندگان قابل مشاهده است.
• در بخش تاریخچه امکان بازیابی به ویرایش خاص برای کابران فعال وجود دارد.
•
لینک‌های داخلی بین مقالات برقرار است و نیازی به جستجوی تک‌تک اصطلاحات
نیست. عناوین آبی نشانگر وجود آن مقاله در ویکی‌فقه است و کاربر می‌تواند
به راحتی بین مفاهیم جابجا شود.
• دسترسی به مقالات از سه طریق امکان‌پذیر است:
الف:
فهرست الفبایی :
در بخش فهرست الفبایی، مقالات به ترتیب حروف الفبا و نیز به صورت ترکیب دو حرفی قابل دسترسی است.
ب: جستجوی عنوان در کادر جستجو:
با تایپ عنوان مقاله در کادر جستجو، ۲۰ عنوان مشابه نیز به‌صورت آنی پیشنهاد داده می‌شود.
ج: دسترسی از طریق رده‌ها:
رده‌بندی مقالات یکی از مهمترین کارهای ویکی‌فقه است. در واقع رده‌بندی، فهرست موضوعی مقالات ویکی‌فقه محسوب می‌شود.
در
این روش، مقالات دارای موضوعات هم‌ردیف در رده‌های مناسب قرار می‌گیرند.
مثلا با جستجوی رده:اصول فقه به مقالات مرتبط با اصول فقه می‌رسیم؛ یا با
جستجوی رده:کتب آیات الاحکام به عناوین مرتبط منتقل می‌شویم.
لازم به
ذکر است، که عناوین موجود در رده‌ها لزوما محدود به همان تعداد نیست. زیرا
احتمال اینکه عناوینی ذیل رده مورد نظر قرار نگرفته باشد، وجود دارد.
•
صفحات بحث در کنار صفحات مقالات قرار گرفته است. این صفحه امکان مشارکت
افراد در مقالات را افزایش می‌دهد. از طریق صفحه بحث، کاربرها می‌توانند
نظرات خود را درباره مقاله مورد نظر ابراز کنند و این مسأله به غنای شکلی و
محتوایی مقاله کمک می‌کند.
لازم به ذکر است برای ورود به صفحه بحث، ایجاد نام کاربری در ویکی‌فقه ضروری است.
•
صفحات ابهام‌زدایی برای رفع ابهام از عناوین به‌کار می‌روند. ممکن است عناوین
دارای اشتراک لفظی بوده و یا یک عنوان در علوم مختلف مورد استفاده قرار
گرفته باشد. لذا برای دسترسی آسان‌تر، صفحات ابهام‌زدایی ایجاد می‌شوند.
(برای نمونه این ابهام‌زدایی را مشاهده کنید:
)
[ویرایش]
