• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

یقینیات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


يقينيات، علوم جزمی ثابت مطابق با واقع می‌باشند كه زوال و شک و ترديد هيچگاه در آنها راه ندارد.
[۱] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۵۸۲.    



قضایا به اعتبار مطابقت یا عدم مطابقت با واقع به یقینیات و غیر یقینیات تقسیم می‌شود.

یقینیات منسوب به یقین است و یقین عبارت است از اعتقاد مطابق با واقع که احتمال نقیض در آن نیست و شناخت آن تقلیدی نیست، این یقین شامل جهل مرکب و ظن و تقلید نمی‌شود. برخی از منطقیان آورده‌اند: یقینیات، علوم جزمی ثابت مطابق با واقع می‌باشند که زوال و شک و تردید هیچ گاه در آن‌ها راه ندارد و هر گاه به چیزی یقین حاصل شود و بعدا به معرض شک در آید آن قضیه مشتبه به یقین گردیده و یقینی نمی‌باشد. قضایایی که مورد یقین و غیر قابل تردید است ماده قیاس برهانی واقع می‌شوند. یقینیات در تمام عصرها و زمان‌ها و میان ملل و اقوام مختلف یقینی و غیر قابل تردید است.
[۲] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۶۲۲.    
[۳] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۱۳۷.    
[۴] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۹۹.    
[۵] مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۳۲۶.    


قضیه یقینی دو قسم می‌شود، قضایای یقینی بدیهی و قضایای یقینی نظری.
[۶] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۵۷.
[۷] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۶۹.
[۸] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۲۱۴.


يک قضیه ممكن است از جهتى يقينى بوده و ماده برهان واقع شود و از جهت ديگر غير يقينى باشد و در اقناعیات استعمال گردد. انواع قضايا، بواسطه اجتماع عناوين مختلف در يک قضيه با يكديگر تداخل نموده و داراى مصاديق مشتركه هستند، مثلا يك قضيه از جهت اينكه ضرورى عقلى مى‌باشد از اولیات شمرده می‌شود، و از جهت توافق جمهور جزء مشهورات محسوب است، و از جهت آنكه پيشوايان بزرگ علمى آنرا پذيرفته‌اند جزء مقبولات بشمار مى‌آيد و در هرموردى بحسب هريک از عناوين مختلفه بكار برده شود جزء يقينيات يا مظنونات يا مشهورات مى‌باشد، بنابراين يک قضيه ممكن است از جهتى يقينى بوده و ماده برهان واقع شود و از جهت ديگر غيريقينى باشد و در اقناعيات استعمال گردد.
[۹] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۶۱۴.    
[۱۰] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۴۵.
[۱۱] صدر، محمدباقر، الاسس المنطقیة للاستقراء، ص۲۳۳.
[۱۲] ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۹۲.
[۱۳] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۶۶.
[۱۴] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۵۳.


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مظفر، محمدرضا، المنطق.
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• صدر، محمدباقر، الاسس المنطقیة للاستقراء.
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة.
• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.

۱. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۵۸۲.    
۲. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۶۲۲.    
۳. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۱۳۷.    
۴. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۹۹.    
۵. ↑ مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۳۲۶.    
۶. ↑ مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۵۷.
۷. ↑ مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۶۹.
۸. ↑ خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۲۱۴.
۹. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۶۱۴.    
۱۰. ↑ فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۴۵.
۱۱. ↑ صدر، محمدباقر، الاسس المنطقیة للاستقراء، ص۲۳۳.
۱۲. ↑ ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۹۲.
۱۳. ↑ قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۶۶.
۱۴. ↑ شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۵۳.


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «یقینیات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۵.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی | قضایا | ماده برهان | معتقدات
جعبه ابزار