یقینیات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
يقينيات،
علوم جزمی ثابت مطابق با واقع میباشند كه زوال و شک و ترديد هيچگاه در آنها راه ندارد.
قضایا به اعتبار مطابقت یا عدم مطابقت با واقع به یقینیات و
غیر یقینیات تقسیم میشود.
یقینیات منسوب به
یقین است و یقین عبارت است از اعتقاد مطابق با واقع که احتمال نقیض در آن نیست و شناخت آن تقلیدی نیست، این یقین شامل
جهل مرکب و
ظن و
تقلید نمیشود. برخی از منطقیان آوردهاند: یقینیات،
علوم جزمی ثابت مطابق با واقع میباشند که زوال و شک و تردید هیچ گاه در آنها راه ندارد و هر گاه به چیزی یقین حاصل شود و بعدا به معرض شک در آید آن
قضیه مشتبه به یقین گردیده و یقینی نمیباشد. قضایایی که مورد یقین و غیر قابل تردید است
ماده قیاس برهانی واقع میشوند. یقینیات در تمام عصرها و زمانها و میان ملل و اقوام مختلف یقینی و غیر قابل تردید است.
قضیه یقینی دو قسم میشود،
قضایای یقینی بدیهی و
قضایای یقینی نظری.
يک
قضیه ممكن است از جهتى يقينى بوده و
ماده برهان واقع شود و از جهت ديگر غير يقينى باشد و در
اقناعیات استعمال گردد. انواع قضايا، بواسطه اجتماع عناوين مختلف در يک قضيه با يكديگر تداخل نموده و داراى مصاديق مشتركه هستند، مثلا يك قضيه از جهت اينكه ضرورى عقلى مىباشد از
اولیات شمرده میشود، و از جهت توافق جمهور جزء
مشهورات محسوب است، و از جهت آنكه پيشوايان بزرگ علمى آنرا پذيرفتهاند جزء
مقبولات بشمار مىآيد و در هرموردى بحسب هريک از عناوين مختلفه بكار برده شود جزء يقينيات يا
مظنونات يا مشهورات مىباشد، بنابراين يک قضيه ممكن است از جهتى يقينى بوده و ماده برهان واقع شود و از جهت ديگر غيريقينى باشد و در
اقناعيات استعمال گردد.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• مظفر، محمدرضا، المنطق.
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• شیرازی، قطبالدین، درة التاج (منطق).
• صدر، محمدباقر، الاسس المنطقیة للاستقراء.
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال المیزان.
• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
• ابنسینا، حسین بن عبدالله، النجاة.
• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.
• قطبالدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «یقینیات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۵.