• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کَثْب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





کَثْب (به فتح کاف و سکون ثاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای جمع كردن و جمع شدن است. از مشتقات این کلمه در نهج البلاغه كَثِيب (به فتح کاف و کسر ثاء) به معنی تلّ شن و جمع آن كُثْبَان (مثل قرآن) است. کثب سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



کَثْب: به معنای جمع كردن و جمع شدن لازم و متعدى هر دو آمده است: «كثب الشى‌ء: جمعه» «كَثَب» (مثل شرف) به معنى نزديكى است: «رماه من كثب اى من قرب» كثيب به معنی تلّ شن و جمع آن كُثْبَان (مثل قرآن) است.


حضرت علی (علیه‌السلام) درباره انسان فرموده: «فَبَيْنَا هُوَ يَضْحَكُ إِلَى الدُّنْيَا ... إِذْ ... وَ نَظَرَتْ إِلَيْهِ الْحُتُوفُ مِنْ كَثَب فَخَالَطَهُ بَثٌّ لاَ يَعْرِفُهُ وَ نَجِيُّ هَمٍّ مَا كَانَ يَجِدُهُ» «مى‌بينى كه انسان به دنيا مى‌خندد ناگاه هلاكت‌ها و مرگ‌ها به طرف او نگاه كردند از نزديک، پس آميخته شد با او غصّه‌ای كه آن را نمى‌شناخت و به فكرش نمى‌آمد و غم درونى كه آن را پيدا نمى‌كرد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۱ - کثبان

درباره علم خداوند فرموده: «عَالِمُ السِّرِّ ضَمَائِرِ الْمُضْمِرِينَ... وَ عَوْمِ بَنَاتِ الاَْرضِ فِي كُثْبَانِ الرِّمَالِ» يعنى «عالم است به راز رازداران و شناكردن و رفتن ريشه‌هاى نباتات را در ميان تلّ‌هاى شن.» (شرح‌های خطبه: )
و در وصف بهشت فرمود: «كُثْبَانِ الْمِسْكِ...» (دل تپه‌هايى از مشک ...) (شرح‌های خطبه: ) كه در «كبس» گذشت.


این کلمه سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۹۵.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۵۶.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۷۰۳.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
۶. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۵۶.    
۷. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
۸. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۴۳، خطبه ۲۲۰.    
۹. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۲۳۵، خطبه ۲۲۰.    
۱۰. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۱، خطبه ۲۲۱.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۳۳، خطبه ۲۲۱.    
۱۲. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۰    
۱۳. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۹    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۳۳۲    
۱۵. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۲۳۳    
۱۶. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۵۱.    
۱۷. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰    
۱۸. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸۰، خطبه ۸۹.    
۱۹. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۵، خطبه ۹۱.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳، خطبه ۹۱.    
۲۱. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۴    
۲۲. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۰    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۱۸۰    
۲۴. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۴۶    
۲۵. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۳.    
۲۶. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۰، خطبه ۱۶۵.    
۲۷. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۹۳، خطبه ۱۶۳.    
۲۸. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۳۹، خطبه ۱۶۵.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۷، خطبه ۱۶۵.    
۳۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۹    
۳۱. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۰    
۳۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۳۹۷    
۳۳. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۶۴    
۳۴. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۷۸.    
۳۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۴۳، خطبه ۲۲۰.    
۳۶. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰    
۳۷. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۰، خطبه ۱۶۵.    



قرشی، سید علی اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کبث»، ج۲، ص۸۹۵.    






جعبه ابزار