پاداش بنی اسرائیل (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند به
بنی اسرائیل، برای اعطای پاداشی افزون تر، در صورت
اطاعت از فرمانهای
الهی مژده داده است.
واذ قلنا ادخلوا هـذه القریة فکلوا منها حیث شئتم رغدا وادخلوا الباب سجدا وقولوا حطة نغفر لکم خطـیـکم وسنزید المحسنین. (و (به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتیم: «در این شهر (
بیت المقدس) وارد شوید! و از نعمتهای فراوان آن، هر چه می‌خواهید بخورید! و از در (معبد بیت المقدس) با
خضوع و
خشوع وارد گردید! و بگویید: «خداوندا! گناهان ما را بریز!» تا خطاهای شما را ببخشیم؛ و به نیکوکاران
پاداش بیشتری خواهیم داد.»)
حطه را در لغت، برگرفته از ریشه «ح ط ط» می‌دانند.
معانی گوناگون و در عین حال قابل جمعی که در واژه‌نامه‌های عربی برای ریشه یاد شده آمده است، نشان می‌دهد که فرونهادن و پایین آوردن چیزی یا کسی از جای و جایگاه بالای آن، اعم از اینکه مادی یا معنوی باشد، اصلی‌ترین مؤلّفه معنایی آن است
، ازاین‌رو بر زمین نهادن بار چارپایان،
تنزل مقام، برداشتن بار و سنگینی
تکلیف یا
گناه از دوش انسان
، پایین آمدن بهای کالا
و... از مصادیق گوناگون این معنا در کاربردهای متفاوت آن است.
" حطه" از نظر
لغت به معنی ریزش و پائین آوردن است، و در اینجا معنی آن این است که: " خدایا از تو تقاضای ریزش گناهان خود را داریم".
خداوند به آنها دستور داد که برای توبه از گناهانشان این جمله را از صمیم
قلب بر زبان جاری سازند، و به آنها
وعده داد که در صورت عمل به این دستور از خطاهای آنها صرفنظر خواهد شد، و شاید به همین مناسبت یکی از درهای بیت المقدس را" باب الحطه" نامگذاری کرده‌اند، چنان که" ابو حیان اندلسی" می‌گوید که منظور از" باب" در
آیه فوق یکی از بابهای بیت المقدس است که معروف به" باب حطه" است. به هر حال، خداوند به آنها دستور داد که برای
توبه از گناهانشان ضمن خضوع در پیشگاه خداوند، این جمله را که دلیل بر توبه و تقاضای
عفو بود از صمیم دل بر زبان جاری سازند و به آنها وعده داد که در صورت عمل به این دستور گناهانشان را خواهد بخشید، و حتی به افراد پاک و نیکوکارشان علاوه بر بخشش گناهان اجر دیگری خواهد داد.
واذ قیل لهم اسکنوا هـذه القریة وکلوا منها حیث شئتم وقولوا حطة وادخلوا الباب سجدا نغفر لکم خطیــتکم سنزید المحسنین.(و (به خاطر بیاورید) هنگامی را که به آنها گفته شد: «در این شهر (بیت المقدس) ساکن شوید، و از هر جا (و به هر کیفیت) بخواهید، از آن بخورید (و بهره گیرید)! و بگویید: خداوندا! گناهان ما را بریز! و از درِ (بیت المقدس) با
تواضع وارد شوید! که اگر چنین کنید، گناهان شما را می‌بخشم؛ و نیکوکاران را پاداش بیشتر خواهیم داد.»)
برپایی
نماز بنی اسرائیل، دارای پاداشی تضمین شده از جانب
خداوند است.
والذین یمسکون بالکتـب واقاموا الصلوة انا لانضیع اجر المصلحین.(و آنها که به کتاب (خدا) تمسّک جویند، و
نماز را برپا دارند، (پاداش بزرگی خواهند داشت؛ زیرا) ما پاداش مصلحان را ضایع نخواهیم کرد!)
آیه مورد بحث یعنی آیه" و الذین یمسکون بالکتاب... " گر چه فی نفسه و با صرفنظر از آیات قبل و بعدش عام و مستقل است، و لیکن از آنجا که در سیاق گفتار درباره بنی اسرائیل قرار گرفته آن ظهور در عمومیت را از دست داده و تنها مربوط به بنی اسرائیل شده است، و بنا بر این، مقصود از کتابی که در آن نامبرده شده نیز فقط
تورات و یا تورات و
انجیل خواهد بود.
تعبیر به" یمسکون" که به معنی
تمسک جستن است، نکته جالبی را در بر دارد، زیرا تمسک به معنی گرفتن و چسبیدن به چیزی برای حفظ و نگهداری آن می‌باشد، و این صورت حسی آن است، و صورت معنوی آن این است که
انسان با کمال جدیت پایبند به
عقیده و برنامه‌ای باشد و در حفظ و حراست آن بکوشد، تمسک به کتاب
الهی این نیست که انسان صفحات
قرآن و تورات و یا کتاب دیگری را محکم در دست بگیرد و در حفظ و حراست جلد و کاغذ آن بکوشد، بلکه تمسک واقعی آن است که اجازه ندهد کمترین مخالفتی با آن از هیچ سو انجام شود و در تحقق یافتن مفاهیم آن از
جان و
دل بکوشد. آیات فوق به خوبی نشان می‌دهد که اصلاح واقعی در روی زمین بدون تمسک به
کتب آسمانی و فرمانهای الهی امکان پذیر نمی‌باشد، و این تعبیر بار دیگر این
حقیقت را تاکید می‌کند که
دین و
مذهب تنها یک برنامه مربوط به
جهان ما وراء
طبیعت و یا سرای
آخرت نیست، بلکه آئینی است در متن زندگی انسانها، و در طریق حفظ منافع تمام افراد بشر و اجرای اصول
عدالت و
صلح و
رفاه و
آسایش و بالآخره هر مفهومی که در معنی وسیع اصلاح جمع است. و اینکه می‌بینیم از میان فرمانهای خدا مخصوصا روی" نماز" تکیه شده است به خاطر آن است که نماز واقعی پیوند انسان را با خدا چنان محکم می‌کند که در برابر هر کار و هر برنامه او را حاضر و ناظر می‌بیند و مراقب اعمال خویش و این همان است که در آیات دیگر از آن تعبیر به تاثیر نماز در
دعوت به
امر به معروف و نهی از منکر شده است، و ارتباط این موضوع با اصلاح جامعه انسانی روشنتر از آن است که نیاز به بیان داشته باشد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۳۴۱، برگرفته از مقاله «پاداش بنی اسرائیل». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۸۱، برگرفته از مقاله «پاداش بنی اسرائیل».
