• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وَهْم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: وهمیات‌.


وَهْم (به فتح واو و سکون هاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای خیال است.
إتِّهام (به کسر همزه و تشدید تاء) به معنای تهمت وارد كردن است.
تَوَهُّم (به فتح تا و تشدید هاء) به معنای گمان و ظنّ است، و نيز به معنای غلط و خطا آيد.
مواردی متعدد از اين مادّه در نهج‌البلاغه آمده است.



وَهْم: به معنای خیال است.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۲۱۰

درباره راويان حدیث فرموده: «وَ رَجُلٌ سَمِعَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ شَیْئاً لَمْ یَحْفَظْهُ عَلَی وَجْهِهِ فَوَهِمَ...وَ لَوْ عَلِمَ هُوَ أَنَّهُ کَذَلِکَ لَرَفَضَهُ.»«كسى كه از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) چيزى شنيده، امّا آن را درست حفظ نكرده، بلكه در آن اشتباه نموده است، ولى عمداً به آن حضرت دروغ نبسته، آن‌چه در اختيار دارد روایت مى‌كند و به آن عمل مى‌نمايد و مى‌گويد: من از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) آن را شنيدم؛ اگر مسلمانان مى‌دانستند اشتباه كرده از او نمى‌پذيرفتند؛ خودش هم اگر توجّه پيدا مى‌كرد كه در آن اشتباه واقع شده، آن را رها مى‌ساخت و مورد عمل قرار نمى‌داد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - حکمت ۴۷۰

از آن‌حضرت از توحید و عدل سؤال شد، فرمود: «التَّوْحيدُ أنْ لا تَتَوَهَّمَهُ، وَالْعَدْلُ أَلاّ تَتَّهِمَهُ.»«توحيد آن است كه خدا را با وهم خود تصوّر نكنى چون شی‌ء متصور محدود است و آن خدا نخواهد بود و عدل آن است كه فكر نكنى خدا در كار عالم حکمت به خرج نداده است.»(شرح‌های حکمت:)

مواردی متعدد از اين ماده در نهج‌البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۶۶.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۱۸۵.    
۳. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۸۴۱.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۱۶.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۱۵.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۲۶، خطبه ۲۱۰.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۰۹.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۷.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۲.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۱۵۵.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۳۲.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۳۸.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۹۲.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۶۴.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۸، حکمت ۴۷۰.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۵۲، حکمت ۴۷۰.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۸۶.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۸۷.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۶۷۶.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۲۸۷.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۲۲۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «وهم»، ج۲، ص۱۱۶۶.    






جعبه ابزار