• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وَدْع (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





وَدْع (به فتح واو و دال) از واژگان نهج البلاغه به معنای پشت نهادن و رفتن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند: وِدَاع (به کسر واو و فتح دال) اسم است از وَدْع، وَدَاع (به فتح واو و فتح دال) به معنای ترک کردن و جدایی، تَّوْدِيع (به فتح تاء و سکون واو) به معنای رفتن انسان و گذاشتن مردم را پشت سرش، وَدِيعَة (به فتح واو و کسر دال) به معنای چيزى كه به امانت گذاشته شود. مواردى از این واژه در نهج البلاغه آمده است.



وَدْع (مثل عقل) به معنای پشت نهادن و رفتن آمده است. وِدَاع اسم است از وَدْع گويند. «ودع المسافر الناس ودعا: خلفّهم خافضين» تَّوْدِيع به معنای رفتن انسان و گذاشتن مردم را پشت سرش و نيز ترک كردن مردم او را. وَدِيعَة چيزى كه به امانت گذاشته شود.


حضرت علی (علیه‌السلام) در حکمت ۴۰۷ فرمايد: «مَا اسْتَوْدَعَ اللهُ امْرَأً عَقْلاً إِلاَّ اسْتَنْقَذَهُ بِهِ يَوْماً» «خداوند به هيچ كس عقلى نداده مگر آنكه روزى با آن عقل او را نجات داده است.» (شرح‌های خطبه: )
و در حکمت ۴۵۶ فرمايد: «أَلاَ حُرٌّ يَدَعُ هذِهِ اللُّمَاظَةَ لاَِهْلِهَا؟» «آيا آزاد مردى نيست كه اين دنيا را به اهلش واگذارد؟»(شرح‌های خطبه: ) لماضه یعنی بقيّه طعام در دهان است، منظور از آن دنیا مى‌باشد «يدع» از «ودع يدع» به معنى ترك كردن است.
در خطبه ۴۱ فرموده: «قَدْ يَرَى الْحُوَّلُ الْقُلَّبُ وَجْهَ الْحِيلَةِ وَ دُونَهَا مَانِعٌ مِنْ أَمْرِ اللهِ وَ نَهْيِهِ، فَيَدَعُهَا رَأْيَ عَيْن بَعْدَ الْقُدْرَةِ عَلَيْهَا» «گاهى اوقات انسان‌هاى آگاه تحويل و دگرگونى نحوه حیله را مى‌دانند ولى در كنار آن امر و نهی خدا مانع مى‌شود، لذا حيله را آشكارا ترك مى‌كند بعد از قدرت داشتن بر آن.»(شرح‌های خطبه: ) ما در زمانى واقع شده‌ايم كه اكثر مردم، حيله را عقل و زیرکی مى‌دانند و جاهلان فريبكاران را خوش تدبير حساب مى‌كنند، چه شده بر آنها، خدا لعنت‌شان كند.
حوّل (مثل سنّت) كسى كه بسيار حيله و تدبير بلد است، تشديد آن براى مبالغه مى‌باشد: «الحوّل الشديد الاحتيال»، «قلّب» نيز يعنى حيله و تدبيردان است به برگرداندن كارها از راهى به راهى: «القلّب: محتال بصير بتقليب الامور». در حكمت ۳۷ فرموده: «وَ أَرْبَحَ الدَّعَةَ مَعَهَا الاَْمَانُ مِنَ النَّارِ!» «چه سودمند است آن راحتى كه توأم با امان از آتش است.»(شرح‌های خطبه: )
دعه به معنى راحتى است: «الدعة: الراحة و الخفض» درباره علم خداوند فرموده: «وَ أَحْصَى ... مُسْتَقَرَّهُمْ وَ مُسْتَوْدَعَهُمْ مِنَ الاَْرْحَامِ وَ الظُّهُورِ» «محلّ استقرار و جايگاه آنها را در رحم مادران و صلب پدران و از آن پس تا هنگام مرگ، همه را مى‌داند.»(شرح‌های خطبه: ) ظاهرا قرارگاه راجع به ارحام و محل ودیعه راجع به پشتهاى پدران است.


مواردى از آن در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۲۷.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۴۰۰.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۷۸، حکمت ۳۹۷.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۵۱، حکمت ۴۰۷.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۸، حکمت ۴۰۷.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۹، حکمت ۴۰۷.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۵.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۶.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۳۱۰.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۸۸.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۴۰.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۸۸، حکمت ۴۴۶.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۶۱، حکمت ۴۵۶.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۶، حکمت ۵۵۶.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۹، حکمت ۴۵۶.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۷۷۷.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۷۷.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۵۹۲.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۵۲۴.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۱۷۳.    
۲۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۰۳، خطبه ۴۱.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۸۸، خطبه ۴۱.    
۲۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۸۳، خطبه ۴۱.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۰۱، خطبه ۴۱.    
۲۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۲۴.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۲۸.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۴۵۳.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۲، ص۳۶۶.    
۲۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۳۱۳.    
۳۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۷۹، حکمت ۳۳.    
۳۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۱۶۰، حکمت ۳۷.    
۳۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۵، حکمت ۳۷.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۱، حکمت ۳۷.    
۳۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۴۲.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۴۲.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۲۴۸.    
۳۷. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۷۰.    
۳۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۱۵۶.    
۳۹. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۷۸، خطبه ۸۹.    
۴۰. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۵۸، خطبه ۸۸.    
۴۱. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۲۳، خطبه ۹۰.    
۴۲. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۷۷، خطبه ۹۰.    
۴۳. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۶۳.    
۴۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۶۷.    
۴۵. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۶۴۳.    
۴۶. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۲۷۷.    
۴۷. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۹۵.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ودع»، ج۲، ص۱۱۲۷.    






جعبه ابزار