• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وعی (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





وَعْی (بر وزن فلس؛ به فتح واو و سکون عین) از واژگان قرآن کریم به معنای حفظ است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
  • ایعاء (به کسر همزه و فتح عین) به معنای جمع کردن
  • و وِعاء (به کسر واو) به معنای ظرف.




وَعْی به معنای حفظ است اعمّ از آنکه حدیث باشد یا غیر آن. ‌


سه آیه از کاربردهای وَعْی:

۲.۱ - واعِیَة (آیه ۱۲ سوره حاقه)

(لِنَجْعَلَها لَکُمْ تَذْکِرَةً وَ تَعِیَها اُذُنٌ‌ واعِیَةٌ)
«غرق قوم نوح و نجات مؤمنان را برای شما پندی قرار دهیم و تا آن را گوشی که حافظ مسموعات خویش است بشنود و حفظ کند.»
در مجمع البیان چند حدیث نقل شده که چون این آیه نازل شد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گفت:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْهَا اُذُنَ عَلِیٍّ.» «خدایا علی (علیه‌السّلام) را اذن واعیه گردان.» علی (علیه‌السّلام) فرمود: پس از آن دعا هر چه از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شنیدم از یاد نبردم.
این حدیث در مجمع از طبرسی نقل شده است. دو حدیث دیگر نیز در این مضمون می‌باشد.

۲.۲ - فَاَوْعی (آیه ۱۸ سوره معارج)

ایعاء (به کسر همزه و فتح عین) به معنای جمع کردن است.
(تَدْعُوا مَنْ اَدْبَرَ وَ تَوَلَّی)
«آتش به سوی خود می‌خواند آنکه را که به حق پشت کرده و از آن اعراض نموده است.»
(وَ جَمَعَ‌ فَاَوْعی)‌ «و مال را جمع و ذخیره کرده است.»
گویند «اَوْعَی‌ المتاع» یعنی متاع را در ظرفی گذاشت و ذخیره کرد، این آیه نظیر: (وَ الَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَ لا یُنْفِقُونَها فِی سَبِیلِ اللَّهِ‌) (و کسانی که طلا و نقره را گنجینه (و ذخیره و پنهان) می‌سازند، و در راه خدا انفاق نمی‌کنند) است.

۲.۳ - وِعاءِ (آیه ۷۶ سوره یوسف)

وِعاء (به کسر واو) به معنای ظرف است. این تسمیه از آن جهت است که مال در ظرف جمع و حفظ می‌شود.
به سینه انسان گویند: «وِعَاء علمه و عقیدته» یعنی سینه‌اش ظرف دانش و عقیده اوست، جمع آن اوعیه است.
(فَبَدَاَ بِاَوْعِیَتِهِمْ‌ قَبْلَ‌ وِعاءِ اَخِیهِ‌ ثُمَّ اسْتَخْرَجَها مِنْ‌ وِعاءِ اَخِیهِ‌)
«پیش از تفتیش ظرف برادرش شروع کرد به تفتیش ظروف آنها آنگاه ساقیه را از ظرف برادرش بیرون آورد.»


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۷، ص۲۲۸.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۸۷۷.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۴۴۳.    
۴. حاقه/سوره۶۹، آیه۱۲.    
۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۹۴.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۶۵۷.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۰۷.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۲۶۹.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱۰، ص۱۰۷.    
۱۰. معارج/سوره۷۰، آیه۱۷.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۰.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۱۲.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۲۴.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۳۱۲.    
۱۵. معارج/سوره۷۰، آیه۱۸.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۰.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۱۲.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۲۴.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۳۱۲.    
۲۰. توبه/سوره۹، آیه۳۴.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۹۲.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۵۰.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۳۳۲.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۷.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۷۹.    
۲۶. یوسف/سوره۱۲، آیه۷۶.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۲۲۵.    
۲۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۳۰۷.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۳۵.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۶۹.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «وعی»، ج۷، ص۲۲۸.    






جعبه ابزار