وادی باطن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باطن،
وادی پر وسعتی در شمال
شرقی عربستان که سابقاً قسمت سفلای وادی الرُّمَه بوده ولی اکنون شنهای الدَّهناء آن را از
وادی الرمه جدا کرده
است.
باطن، در مسافتی به طول ۳۸۵ کیلومتر، از پایین خُشوم الثُّمامی در
الدهناء شروع می‌شود و تا جلگه‌ای در ۱۵ کیلومتری جنوب غربی زُبَیْر، در جهت شمال
شرقی ادامه می‌یابد. پهنای آن تغییر چندانی نمی‌کند، به این معنی که فاصله میان کناره‌های آن ۱۰ تا ۱۳ و پهنای بستر آن ۲ تا ۳ کیلومتر
است. یگانه
آب سطحی آن سیلاب‌های جانبی
است که بر اثر
باران‌های محلی پدید آمد.
چون جلگه‌های الدَبْدِبِه در دو قسمت حاوی ریگ‌های سپر (حاجز)
عربستان است، بیشتر
وادی باطن به صورت آبراهی وسط رسوبات سابق وادی
است.
با این‌که جاده تاریخی
بصره به حجاز از وادی باطن می‌گذرد، آثار باستانی شناخته شده آن معدود
است، مهم‌‌ترین آن‌ها ۴۲ چاه سنگی
است که ممکن
است همان حَفْر ابوموسی نزدیک دهکده حَفْر الباطن باشد که
یاقوت از آن یاد کرده
است..
حفر، یگانه منطقه مسکونی باطن و تابع محافظه (والی نشین) ولایت
شرقی در دَمّام
است.
در نقطه‌ای که دقیقاً مشخص نشده و در ملتقای باطن و شعبه آن العوجاء واقع
است، مرزهای
عربستان سعودی و
کویت و
عراق و منطقه بی طرف میان
عربستان و عراق، که به موجب
قرارداد عُقَیْر در ۱۹۲۲ تعیین شده
است، به هم می‌پیوندند.
(۱) ابن بُلَیْهد، صحیح الاخبار، قاهره ۱۳۷۰ـ۱۳۷۳.
(۲) ابن حائک، صفه جزیرة العرب، چاپ محمد بن علی الاکوع، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۳) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باطن»، شماره۲۴۰.
