• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

هَمْس (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





هَمْس (به فتح‌ هاء و سکون میم) از واژگان نهج البلاغه به معنای صدای آهسته است.
سه مورد از اين مادّه در نهج‌البلاغه آمده است.



هَمْس: به معنای صدای آهسته است.


مواردی که در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۹۰

درباره ملائکه فرموده: «وَ لا مَلَكَتْهُمُ الاَْشْغالُ فَتَنْقَطِعَ بِهَمْسِ الخبر إِلَيْهِ أَصْواتُهُمْ.» «و اشتغال به غير خدا آن‌ها را تحت تسلّط خود نياورده تا نداى بلند آنان را به تضرّع و خشوع كوتاه سازد.» (شرح‌های خطبه: )
در همین خطبه درباره علم حق تعالی فرموده: «عالِمُ السِّرِّ مِنْ ضَمائِرِ الْمُضْمِرينَ، وَنَجْوَى الْمُتَخافِتينَ، وَ خَواطِرِ رَجْمِ الظُّنونِ، وَ عُقَدِ عَزيماتِ الْيَقينِ، وَ مَسارِقِ إيماضِ الْجُفونِ، وَ ما ضَمِنَتْهُ أَكْنانُ الْقُلوبِ، وَ غَياباتُ الْغُيوبِ، وَ ما أَصْغَتْ لاِسْتِراقِهِ مَصائِخُ الاَْسْماعِ، وَ مَصائِفُ الذَّرِّ، وَ مَشاتي الْهَوامِّ، وَ رَجْعِ الْحَنينِ مِنْ الْمولَهاتِ، وَ هَمْسِ الاَْقْدامِ.» «خداوند عالم اسرار است و می‌داند: راز رازداران و کلام نجوی‌کنندگان و خطورات و گمان‌های قلوب و اعتقادات یقینی دل‌ها را می‌داند نگاه دزدانه چشم‌ها را و آن‌چه را که پرده‌های قلوب و اعماق غیب‌ها در خود دارند. و آن‌چه را که گوش‌ها گوش می‌دهند و می‌شنوند، می‌داند محل‌های تابستانی مورچگان و محل‌های زمستانی حشرات و ناله‌های حزین عاشقان و صدای نرم قدم‌ها.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - خطبه ۲۲۲

درباره عدالت خداوندى در قیامت فرموده: «اِذا رَجَفَتِ الرّاجِفَةُ وَ حَقَّتْ بِجَلائِلِها الْقِیامَةُ... فَلَمْ یُجْزَ فی عَدْلِهِ وَ قِسْطِهِ یَوْمَئِذ خَرْقُ بَصَر فی الْهَواءِ وَ لا هَمْسُ قَدَم فی الاَْرْضِ اِلاّ بِحَقِّهِ.» «چون زمین لرزنده بلرزد و قیامت با اهوالش واقع شود، در عدالت خداوند مجازات نشود، نفوذ نگاهی در هوا و نه صدای آرام قدمی در زمین، مگر به حق و عدالت (شرح‌های خطبه: )


سه مورد از اين ماده در نهج‌البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۰۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۸۴۶.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۱۲۴.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۹۳، خطبه ۹۰.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۷۱، خطبه ۸۹.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۰، خطبه ۹۱.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۸۷.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۴۱.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۵۹.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۱۱۹.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۹۲.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۴۲۴.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۰۴، خطبه ۹۰.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۷۹، خطبه ۸۹.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۴، خطبه ۹۱.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۳.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۵.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۱۸۲.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۵۳.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۲.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۵۲، خطبه ۲۲۲.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۴۲، خطبه ۲۱۸.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۳۴۵، خطبه ۲۲۳.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۴۱.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۴۱.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۴۲.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۳۹۲-۳۹۴.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۲۸۲.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۳۹.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «همس»، ج۲، ص۱۱۰۵.    






جعبه ابزار