هَمَزٰاتِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هَمَزٰاتِ:
(هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ) هَمَزٰاتِ: جمع
«همزة» به معنى «دفع و تحريک با شدّت» است.
به معنای به شدّت راندن به سوى گناه است.
اگر به حرف
همزه،
«همزه» مى‌گويند به خاطر آن است كه از انتهاى گلو با شدت بيرون مى‌آيد.
به گفته بعضى از مفسران
«همز»، «
غمز» و «
رمز» هر سه يک معنى را مى‌رساند.
منتها «رمز» به مرحله خفيف و «غمز» از آن شديدتر و
«همز» نهايت شدّت را بيان مى‌كند. منظور از «
همزات شياطين» وسوسه‌هاى
شياطين است و با توجه به اين‌كه
شياطين جمع است، همه
شيطان‌هاى آشكار و پنهان،
انس و
جن را شامل مى‌شود. شرح بيشتر درباره «
همزات شياطين» در ماده «ش ط ن» مذكور است به جلد ۴۹۱/۲
مراجعه فرماييد.
به موردی از کاربرد
هَمَزٰاتِ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قُل رَّبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ) (و بگو:
پروردگارا! از وسوسه‌هاى
شیاطین به تو پناه مى‌برم.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در مجمع البيان گفته كلمه
همزه به معناى شدت دفع است و حرف
همزه (يكى از حروف الفبا) را هم از اين جهت
همزه ناميده‌اند كه چون از ته حلق ادا مى‌شود، بايد بيشتر به حلق اعتماد داشته باشد و با فشار بيشترى به خارج دفع گردد و
همزه شيطان به معناى دفع او به سوى گناهان از راه گمراه كردن است.
و در
تفسیر قمی از
امام عسکری (علیه‌السلام) نقل كرده كه فرمود
همزه شیطان آن وسوسه‌هايى است كه در دلت مى‌اندازد. در اين دو
آیه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را دستور مى‌دهد كه از اغواى
شيطان‌ها به پروردگار خود پناه ببرد و از اين‌كه
شيطان‌ها نزدش حاضر شوند به آن درگاه ملتجى شود و در اين تعبير اشاره‌اى هم به اين معنا هست كه
شرک و تكذيب مشركين هم از همان
همزات شيطان‌ها و احاطه و حضور آن‌ها است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «هَمَزٰاتِ»، ج۴، ص۶۰۰.
