هدایتگری قرآن (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قرآن کریم، کتابی هدایتگر برای
انسان و جنیان است. در این مقاله آیات مرتبط با هدایتگری قرآن معرفی می‌شوند.
قرآن، كتابى
هدایتگر:
۱. «ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ؛
اين كتاب با عظمتى است كه هيچگونه شكى در آن نيست
و مايه هدايت
پرهیزکاران است.»
۲. «
وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ
وَ اتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ • أَوْ تَقُولُوا لَوْ أَنَّا أُنْزِلَ عَلَيْنَا الْكِتابُ لَكُنَّا أَهْدى مِنْهُمْ فَقَدْ جاءَكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ
وَ هُدىً
وَ رَحْمَةٌ ...؛
و اين كتابى است پر بركت، كه ما نازل كرديم؛ از آن
پیروی كنيد،
و پرهيزگارى پيشه نماييد، تا مورد
رحمت خدا قرار گيريد. يا بگوييد: اگر كتاب آسمانى بر ما نازل مى‌شد، از آنها هدايت يافته‌تر بوديم. اينك آيات
و دلايل روشن از جانب پروردگارتان،
و هدايت
و رحمت براى شما آمد....»
۳. «... قُلْ إِنَّما أَتَّبِعُ ما يُوحى إِلَيَّ مِنْ رَبِّي هذا بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ
وَ هُدىً
وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ؛
... بگو: من تنها از چيزى پيروى مى‌كنم كه از سوى پروردگارم بر من
وحی مى‌شود؛ اين آيات وسيله‌هاى
بصیرت از جانب پروردگارتان،
و مايه هدايت
و رحمت است براى گروهى كه
ایمان مى‌آورند.»
۴. «يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ
وَ شِفاءٌ لِما فِي الصُّدُورِ
وَ هُدىً
وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ؛
اى مردم! اندرزى از سوى پروردگارتان براى شما آمده است؛
و درمانى براى آنچه در سينه‌هاست؛
و هدايت
و رحمتى است براى مؤمنان.»
۵. «لَقَدْ كانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبابِ ما كانَ حَدِيثاً يُفْتَرى
وَ لكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ
وَ تَفْصِيلَ كُلِّ شَيْ‌ءٍ
وَ هُدىً
وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ؛
به راستى در سرگذشت آنها عبرتى براى
صاحبان اندیشه بود. اينها داستان دروغين نبود؛ بلكه وحى آسمانى است،
و با كتب آسمانى پيشين هماهنگ است؛
و در آن است شرح هر چيزى (كه مايه
سعادت انسان است)؛
و هدايت
و رحمتى است براى گروهى كه ايمان مى‌آورند.»
۶. «
وَ ما أَنْتَ بِهادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ؛
و نيز نمى‌توانى نابينايان را از گمراهيشان هدايت كنى؛ تو تنها مى‌توانى سخنت را به گوش كسانى برسانى كه آماده پذيرش ايمان به آيات ما هستند
و در برابر حق
تسلیم هستند.»
قرآن، هدايت‌كننده
انسانها به استوارترين راهها:
«إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ ...؛
اين قرآن، به راهى كه استوارترين راههاست، هدايت مى‌كند....»
خداوند، هدايت‌كننده انسانها به وسيله قرآن:
«
وَ كَذلِكَ أَنْزَلْناهُ آياتٍ بَيِّناتٍ
وَ أَنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَنْ يُرِيدُ؛
اين گونه ما قرآن را بصورت آيات روشنى نازل كرديم؛
و خداوند هركس را
اراده كند هدايت مى‌نمايد.»
اقرار گروهى از
جنّیان به هدايتگرى قرآن:
۱. «
وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَيْكَ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ ... • قالُوا يا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا كِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ
وَ إِلى طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ؛
(به ياد آور) هنگامى كه گروهى از جنّ را به سوى تو متوجه ساختيم كه قرآن را بشنوند؛ ... گفتند: اى قوم ما! به يقين ما كتابى را شنيديم كه بعد از
موسی نازل شده، هماهنگ با نشانه‌هاى كتابهاى پيش از آن، كه به سوى حق
و راه راست هدايت مى‌كند. »
۲. «قُلْ أُوحِيَ إِلَيَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ فَقالُوا إِنَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً • يَهْدِي إِلَى الرُّشْدِ ... •
وَ أَنَّا لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدى آمَنَّا بِهِ ...؛
بگو: به من وحى شده است كه جمعى از جنّ به سخنانم گوش فرا داده‌اند، سپس گفته‌اند: ما قرآن عجيبى شنيده‌ايم، كه به راه راست هدايت مى‌كند، ...
و اين‌كه ما هنگامى كه هدايت قرآن را شنيديم به آن ايمان آورديم....»
بهره‌مندان از هدایت قرآن عبارتند از:
بهره‌مندى
اهل تقوا از هدايت قرآن:
«ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ؛
اين كتاب با عظمتى است كه هيچگونه شكى در آن نيست
و مايه هدايت پرهيزكاران است.»
مؤمنان، شايسته بهره‌مندى از هدايت قرآن:
۱. «
وَ لَقَدْ جِئْناهُمْ بِكِتابٍ فَصَّلْناهُ عَلى عِلْمٍ هُدىً
وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ؛
ما كتابى براى آنها آورديم كه اسرار
و رموز آن را با آگاهى شرح داديم؛ كتابى كه مايه هدايت
و رحمت براى گروهى است كه ايمان مى‌آورند.»
۲. «... قُلْ إِنَّما أَتَّبِعُ ما يُوحى إِلَيَّ مِنْ رَبِّي هذا بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ
وَ هُدىً
وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ؛
... بگو: من تنها از چيزى پيروى مى‌كنم كه از سوى پروردگارم بر من وحى مى‌شود؛ اين آيات وسيله‌هاى بصيرت از جانب پروردگارتان،
و مايه هدايت
و رحمت است براى گروهى كه ايمان مى‌آورند.»
۳. «يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ
وَ شِفاءٌ لِما فِي الصُّدُورِ
وَ هُدىً
وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ؛
اى مردم! اندرزى از سوى پروردگارتان براى شما آمده است؛
و درمانى براى آنچه در سينه‌هاست؛
و هدايت
و رحمتى است براى مؤمنان.»
۴. «... ما كانَ حَدِيثاً يُفْتَرى
وَ لكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ
وَ تَفْصِيلَ كُلِّ شَيْ‌ءٍ
وَ هُدىً
وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ؛
... اينها داستان دروغين نبود؛ بلكه وحى آسمانى است،
و با كتب آسمانى پيشين هماهنگ است؛
و در آن است شرح هر چيزى (كه مايه سعادت
انسان است)؛
و هدايت
و رحمتى‌است براى گروهى كه ايمان مى‌آورند.»
۵. «
وَ ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فِيهِ
وَ هُدىً
وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ؛
ما اين كتاب را بر تو نازل نكرديم مگر براى اين‌كه آنچه را در آن
اختلاف كرده‌اند، براى آنها روشن كنى؛
و (اين قرآن مايه) هدايت
و رحمت است براى قومى كه ايمان مى‌آورند.»
محسنان، بهره‌مند از هدايت قرآن:
«تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْحَكِيمِ • هُدىً
وَ رَحْمَةً لِلْمُحْسِنِينَ • أُولئِكَ عَلى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ
وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛
اين آيات كتاب حكيم است (كتابى پرمحتوا
و استوار)! مايه هدايت
و رحمت براى نيكوكاران است. آنان بر طريق هدايت پروردگارشانند،
و آنانند رستگاران.»
خداوند، هدايت كننده انسانهاى خواهان
رضایت خود به وسيله قرآن:
«يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيراً مِمَّا كُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتابِ
وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ
وَ كِتابٌ مُبِينٌ • يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ
وَ يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ
وَ يَهْدِيهِمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ؛
اى
اهل کتاب! فرستاده ما، به سوى شما آمد، در حالى كه بسيارى از حقايق
کتاب آسمانی را كه شما كتمان مى‌كرديد روشن مى‌سازد؛
و از بسيارى از آن، كه در اين زمان
مصلحت نيست، صرف نظر مى‌نمايد. آرى، از طرف خدا، نور
و كتاب روشنگرى به سوى شما آمد. خداوند به بركت آن، كسانى را كه از رضاى او پيروى كنند، به راههاى
سلامت و امنیت، هدايت مى‌كند؛
و به فرمانش، آنان را از
ظلمت‌ها خارج ساخته به سوى
نور مى‌برد؛
و آنها را به سوى راه راست، هدايت مى‌نمايد.»
مسلمانان، بهره‌مند از هدايت قرآن:
۱. «
وَ يَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ
وَ جِئْنا بِكَ شَهِيداً عَلى هؤُلاءِ
وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‌ءٍ
وَ هُدىً
وَ رَحْمَةً
وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمِينَ؛
به ياد آور روزى را كه از هر امّتى، گواهى از خودشان بر آنها بر مى‌انگيزيم؛
و تو را گواه بر آنان قرار مى‌دهيم.
و اين كتاب را كه بيانگر همه چيز،
و مايه هدايت
و رحمت
و بشارت براى مسلمانان است، بر تو نازل كرديم.»
۲. «قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُوا
وَ هُدىً
وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمِينَ؛
بگو: روح القدس آن را از جانب پروردگارت بحق نازل كرده، تا افراد با ايمان را ثابت‌قدم گرداند؛
و هدايت
و بشارتى باشد براى عموم مسلمانان.»
پذيرش قرآن، موجب هدايت
و ردّ
و انكار آن، موجب
ضلالت و گمراهى:
۱. «
وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ
وَ رَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ أَنْ يُضِلُّوكَ
وَ ما يُضِلُّونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ
وَ ما يَضُرُّونَكَ مِنْ شَيْ‌ءٍ
وَ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَيْكَ الْكِتابَ
وَ الْحِكْمَةَ
وَ عَلَّمَكَ ما لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ
وَ كانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ عَظِيماً؛
اگر فضل
و رحمت خدا شامل حال تو نبود، گروهى از آنان تصميم داشتند تو را گمراه كنند؛ امّا جز خودشان را گمراه نمى‌كنند؛ وهيچ‌گونه زيانى به تو نمى‌رسانند. خداوند، كتاب
و حكمت را بر تو نازل كرد؛
و آنچه را نمى‌دانستى، به تو آموخت؛
و فضل خدا بر تو همواره بزرگ بوده است.»
۲. «قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنِ اهْتَدى فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ
وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها
وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ؛
بگو: اى مردم! حقّ از طرف پروردگارتان به سراغ شما آمده؛ هر كس در پرتو آن هدايت يابد، به نفع خود هدايت مى‌شود؛
و هر كس گمراه گردد، به زيان خود گمراه مى‌گردد؛
و من مأمور (به اجبار) شما نيستم.»
۳. «
وَ أَنْ أَتْلُوَا الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدى فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ
وَ مَنْ ضَلَّ فَقُلْ إِنَّما أَنَا مِنَ الْمُنْذِرِينَ؛
و مأمورم قرآن را براى همگان
تلاوت كنم، هركس هدايت شود به سود خود هدايت شده؛
و هر كس گمراه گردد بگو: من فقط از بيم‌دهندگانم!»
۴. «إِنَّا أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ لِلنَّاسِ بِالْحَقِّ فَمَنِ اهْتَدى فَلِنَفْسِهِ
وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها
وَ ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيلٍ؛
ما اين كتاب آسمانى را براى مردم بحق بر تو نازل كرديم؛ هر كس در پرتو آن هدايت شود به نفع خود اوست؛
و هر كس گمراهى را برگزيند، تنها به زيان خود گمراه مى‌گردد؛
و تو مأمور اجبارشان به هدايت نيستى.»
آثار نزول قرآن (قرآن)،
فلسفه نزول قرآن (قرآن).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۲۰۷، برگرفته از مقاله «هدایتگری قرآن».
