نَشْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَشْر (به فتح نون
و سکون شین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای گستردن
و گسترده شدن است.
و به صورت لازم
و متعدى آمده است.
نَشْر و إِنْشار (به کسر الف
و سکون نون) به معنى زنده كردن آمده است.
اِنْتِشار (به کسر الف، تاء
و سکون نون) به معنای گسترده شدن
و پراكنده شدن است.
نُشور (به ضم نون) مصدر است به صورت لازم
و متعدى آمده است.
مواردى از آن در
نهج البلاغه آمده است.
نَشْر:
(مثل عقل) به معنای گستردن
و گسترده شدن است.
و به صورت لازم
و متعدى آمده است.
نَشْر و إِنْشَار به معنى زنده كردن آمده است.
اِنْتِشار به معنای گسترده شدن
و پراكنده شدن است.
نُشور مصدر است به صورت لازم
و متعدى آمده است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرماید:
«فَطَرَ الخلائِقَ بِقُدْرَتِهَ، وَ نَشَرَ الرِّياحَ بِرَحْمَتِهِ» «مخلوقات را با قدرت خود آفريد
و بادها را با رحمت خود بگسترد.»
(شرح‌های خطبه:
)
حضرت درباره
طاووس فرموده:
«إذَا دَرَجَ إلَى الاُْنْثَى نَشَرَهُ مِنْ طَيِّهِ، وَسَما بِهِ مُطِلاًّ عَلَى رَأْسِهِ.» يعنى «چون به طرف ماده‌اش برود دم خود از پيچيدگى مى‌گستراند
و باز مى‌كند
و آن‌را چون سايبانى بر سرش بلند مى‌كند.»
(شرح‌های خطبه:
)
«طىّ» ضدّ نشر و به معنى جمع كردن و پيچيدن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) فرموده:
«جَاءَهُ الْمَوْتُ فَذَهَبَ بِهِ، فَلَبِثْتُمْ بَعْدَهُ مَا شاءَ اللهُ حَتَّى يُطْلِعِ اللهُ لَكُمْ مَنْ يَجْمَعُكُمْ وَ يَضُمُّ نَشْرَكُمْ» «معنى كلام آن است كه بعد از رحلت آن حضرت آن‌چه خداست مانديد تا
پروردگار ظاهر كرد براى شما كسى را كه شما را جمع كند
و پراكندگی‌تان را به اتفاق مبدّل نمايد.»
(شرح‌های خطبه:
)
«يضمّ نشركم» يعنى پراكندگى شما جمع كند.
ابن میثم فرموده: گويند: اين اشاره به امام زمان (علیه‌السلام) است ولى بهتر است كه اشاره به خود حضرت باشد.
حضرت در جایی دیگر فرموده:
«و الطِّيبُ نُشْرَةٌ، وَ الْعَسَلُ نُشْرَةٌ، وَ الرُّكُوبُ نُشْرَةٌ، وَ النَّظَرُ إِلَى الْخُضْرَةِ نُشْرَةٌ» «كه اين چهار چيزه دوا
و درمان هستند ولى بعيد نيست كه به معنى انبساط
و شادى باشد، يعنى اين چهار چيز شادى آور
و سبب شادى
و نشاط مى‌شوند.»
(شرح‌های حکمت:
)
نشره «مثل عقده» چيزى يا افسونى است كه با آن مريضى يا ديوانه را معالجه كنند.
«النُشْرَة: رقية يُعالَج بها المجنون و المريض» اگر چنين باشد معنى كلام امام (علیه‌السلام) آن است كه اين چهار چيزه دوا
و درمان هستند ولى بعيد نيست كه به معنى انبساط
و شادى باشد، يعنى اين چهار چيز شادى آور
و سبب شادى
و نشاط مى‌شوند
مواردى از آن در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نشر»، ج۲، ص۱۰۳۸.
