نهارَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نهارَ:(وَ جَعَلْنا اللَّيْلَ وَ النَّهارَ) «نهارَ» به معنى «
روز» است (بين
طلوع فجر و غروب
آفتاب يا طلوع آفتاب و غروب آن)، اين واژه به شكل «
نهار» ۵۴ بار و به شكل «نهارا» ۳ بار و جمعا ۵۷ بار در
قرآن مجید تكرار شده است.
به موردی از کاربرد «نهارَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ جَعَلْنا اللَّيْلَ وَ النَّهارَ آيَتَيْنِ فَمَحَوْنا آيَةَ اللَّيْلِ وَ جَعَلْنَا آيَةَ النَّهارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغواْ فَضْلًا مِّن رَّبِّكُمْ وَ لِتَعْلَمواْ عَدَدَ السِّنينَ وَ الْحِسابَ وَ كُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْناهُ تَفْصيلًا) «ما
شب و روز را دو نشانه
عظمت و
رحمت خود قرار داديم؛ سپس نشانه شب را محو كرده، و نشانه روز را روشنى‌بخش ساختيم تا در پرتو آن،
فضل پروردگارتان را بطلبيد و به تلاش براى زندگى برخيزيد)، و عدد سال‌ها و حساب را بدانيد؛ و هر چيزى را بطور مشخص و آشكار، بيان كرديم.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
دو كلمه
لیل و نهار به معناى
ظلمت و نورى است كه متعاقب هم و به خاطر مواجه بودن زمين با طلوع و غروب آفتاب در زمين پديد مى‌آيند، و اين دو مانند ساير موجودات عالم و همچنين احوال آن موجودات دو
آیت از آيات خداى سبحان است كه بالذات دلالت بر يكتايى خدا در ربوبيت مى‌كند.
مراد از آيت بودن شب و روز و
محو آيت ليل و مبصره بودن آيات نهار چیست؟
واز همين جا روشن مى‌شود اين‌كه فرمود: شب و روز را دو آيت قرار داد مقصود اين است كه آن‌ها را دو آيت خلق كرد، نه اين‌كه در آغاز خلقتشان آيت نبودند و بعدا آن‌ها را آيت خود قرار داد و آن‌ها را به عنوان
دلیل مقرر داشت، زيرا تمامى موجودات از همان
اصل وجود، آياتى هستند كه بر مكون خود دلالت دارند.
بنا بر اين به خوبى روشن مى‌شود كه مراد از آيت شب و آيت روز خود شب و روز است، و در حقيقت اضافه آيت به ليل و نهار در عبارت آية الليل و آية النهار اضافه بيانيه است نه اضافه لاميه و مقصود از محو ليل تاريک كردن و پنهان كردن آن از چشم‌ها است، كه به خلاف روز باشد.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می فرمایند:
آيۀ مورد بحث، دربارۀ آفرينش شب و روز و منافع و بركات اين دو سخن مى‌گويد و آن‌ها را دو نشانه از نشانه‌هاى خداوند دانسته و
ضمن فوايد بسيار به دو
هدف اصلى اشاره كرده است، نخست استراحت در شب و كار و تلاش در روز، ديگر تعيين عدد سال‌ها و حساب كارهاى زمان‌بندى شده (كه در ادامۀ آيه به آن
اشاره شده است).
شب و روز هركدام آيه و نشانه‌اى براى اثبات وجود خدا محسوب مى‌شود، پيدايش حساب و كتاب در برنامۀ زندگى انسان را مى‌توان به شب و روز نسبت داد.
امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) در
خطبه اشباح (
نهج‌البلاغه) ضمن بيان نشانه‌هاى
عظمت خداوند، مى‌فرمايد:
«
خورشید را نشانۀ روشنى‌بخش روز و ماه را نشانۀ محوكنندۀ شب قرار داد و آن دو را در مجرايشان به جريان انداخت و مراحل سيرشان را اندازه‌گيرى كرد تا ميان شب و روز تفاوت ايجاد كند و با اندازه‌گيرى اين دو، شمارۀ سال‌ها و حساب دانسته شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نهار»، ج۴، ص ۵۴۲.
