نقش رسانه‌ها در تربیت اخلاقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از جمله مقاصد رسانه‌ها: اطلاع‌رسانی،
تعلیم و تربیت، اندیشه‌پروری (
فرهنگ سازی)،
هدایت و راهنمایی، افزایش آگاهی‌ها
و...می‌باشد، که البته باید در تمام این اهداف
و مقاصد، اهداف تربیتی نهفته باشد.
گستردگی
و تاثیر
عناصر رسانه‌ای نظیر کتب، مجلات،
مجموعه مطبوعاتی، صدا
و سیما، ویدئو،
ماهواره و اینترنت؛ امروزه بر کسی پوشیده نیست. پس رسانه‌ها می‌توانند در
تربیت جوانان نقش منفی، یا نقش مثبت ایفاء نمایند.
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) نیز در سخنان خویش به اهمیت رسانه‌ها
اشاره می‌فرمایند
و رسانه‌ها را عامل تربیت
جوانان برمی‌شمارند.
بسیاری از یادگیری‌ها غیرمستقیم هستند
و پایدارترین تربیت، تربیت غیر مستقیم
و ضمنی است که در فیلم‌ها
و سریال‌ها
و داستان‌ها
و...قابل مشاهده است. مثلاً شما داستان‌های
رادیو،
تلویزیون، فیلم‌های سینمایی،
کتاب،
جراید، مجلات
و...را در نظر بگیرید، قهرمان داستان‌های شورانگیز به خصوص اگر در آن داستان‌ها جنبه‌های دینی
و هنری به خوبی به کار رفته باشد، فوق‌العاده در نظر
انسان اهمیت پیدا می‌کند
و انسان می‌کوشد تمام خصوصیات زندگی خود را با وضع آنها منطبق سازد
و کمتر کسی پیدا می‌شود که دارای
استقامت باشد
و تحت تاثیر قرار نگیرد.
البته گاهی نیز انسان در لابه‌لای فیلم، داستان،
تبلیغات یا نوشته به صورت نا آگاهانه تاثیراتی می‌پذیرد که حتّی خودش هم متوجّه این تاثیر نمی‌گردد
و به مرور تاثیرات آن در زندگی‌اش بروز می‌کند.
رسانه‌ها در ابعاد مختلف می‌توانند جوانان ما را تربیت نمایند:
این برخورد از چند طریق صورت می‌گیرد:
۱.دعوت به ارزش‌های اخلاقی: رسانه‌ها می‌توانند با
دعوت به خوبی‌ها
و ارزش‌های اخلاقی جوانان را تربیت نمایند. این امر هم به صورت مستقیم مانند
سخنرانی، درس،
مقاله و...
و هم به صورت غیر مستقیم مانند فیلم‌ها
و برنامه‌های دیگر حاصل می‌گردد.
۲.پرورش نیروی عقلانی: پرورش نیروی عقلانی یکی از راههای تربیت اخلاقی می‌باشد.
رسانه‌ها می‌توانند با دادن
بینش صحیح
و اصلاح نگرش غلط، نیروی عقلانی جوانان را بالا ببرند.
۳.روش عبرت آموزی: مثلاً رسانه‌ها با آگاه کردن جوانان نسبت به عواقب وخیم
فساد،
اعتیاد، بی‌بند
و باری
و...می‌توانند جوانان را تربیت نمایند.
۴.پرورش ایمان: ایمان
و اعتقاد به خداوند، اولین اصل تربیتی
و مهم‌ترین بنای اساسی در جهان‌بینی
و نظام فکری در تعلیم
و تربیت انسان است.
ایمان و اعتقاد سبب تصحیح رفتار،
تهذیب اخلاق،
تزکیه نفس
و پیشرفت
و تعالی
و رستگاری و خوشبختی انسان می‌شود، همین اصل بود که
یقین را در
سلمان،
شجاعت را در
ابوذر، استقامت را در
بلال و انفاق و ایثار را در
خدیجه (سلام‌الله‌علیها) و...جلوه‌گر می‌ساخت.
بدین ترتیب رسانه‌ها می‌توانند با برنامه‌های مختلف ایمان جوانان را پرورش داده
و آنان را تربیت نمایند.
۱.آموزش
و تصحیح رفتارهای
اجتماعی: رسانه‌ها می‌توانند با برنامه‌های مختلف
و به صورت مستقیم
و غیر مستقیم، نحوه رفتارهای
اجتماعی را به جوانان بیاموزد
و رفتارهای غلط
اجتماعی را در جوانان تصحیح نماید.
آداب معاشرت و مهارت‌های روابط
اجتماعی را بر اساس بینش الهی
و انسانی به آنها
آموزش دهد.
۲.تربیت انسان به لحاظ سیاسی: در جنبه‌های سیاسی می‌تواند با دادن آگاهی‌های سیاسی
و ایجاد
قدرت تحلیل مسائل، جوانان را تربیت نمایند
و خطرهای سیاسی
و اغفال‌های سیاسی‌ای را که در کمین جوانان است را به آنها گوشزد کند.
۳.تربیت انسان به لحاظ اقتصادی: رسانه‌ها می‌توانند با دادن بینش‌های لازم، جوانان را در این زمینه تربیت نمایند، همان‌گونه که با دادن نگرش غلط
و ایجاد اشتهای کاذب می‌توانند از آنها سوء استفاده کنند.
بنابراین رسانه‌ها می‌توانند در تربیت صحیح جوانان نقش اساسی ایفاء نمایند
و همچنین می‌توانند با برنامه‌های نامناسب خود موجب رفتارهای نامناسب جوانان گردند
و آنها را غلط تربیت بنمایند
و این امر باعث حساسیت
رسانه‌ها می‌گردد. در کل زندگی انسان ابعاد مختلفی روان‌شناختی، عاطفی، سیاسی، اقتصادی، عبادی،
اجتماعی و...دارد. رسانه‌ها باید در هر زمینه به انسان‌ها بینش‌هایی دهد
و از طریق آموزش دروس
و بررسی مشکلات جوانان
و ارائه راه‌حل‌ها، مهارت‌ها
و نیازهای زندگی (مادی
و معنوی) به پرورش ابعاد مختلف
انسان بپردازند
و انسان را نسبت به اهداف زندگی آگاه‌تر سازند
و با چاه‌ها
و خطرهای
راه آشنا سازند.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «نقش رسانه‌ها در تربیت اخلاقی »، تاریخ بازیابی۹۵/۸/۲۶.
