ناظِرَةٌ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ناظِرَةٌ:(إِلَى رَبِّها ناظِرَةٌ) «ناظِرَةٌ» به معنى «بيننده يا نگرنده» است.
به موردی از کاربرد «ناظِرَةٌ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِلَى رَبِّها ناظِرَةٌ) «و به الطاف پروردگارشان مى‌نگرند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
و جمله
(إِلى رَبِّها ناظِرَةٌ) خبرى است بعد از
خبر براى
مبتدا (وجوه)، و الى ربها متعلق است به كلمه ناظرة، كه به خاطر افاده
حصر، و يا رساندن اهميت مطلب از خود آن جلوتر آمده، و گر نه مى‌فرمود: ناظرة الى ربها.
و مراد از
نظر كردن به
خدای تعالی نظر كردن حسى كه با
چشم سرانجام مى‌شود نيست، چون برهان قاطع قائم است بر محال بودن ديده شدن خداى تعالى، بلكه مراد نظر قلبى و ديدن
قلب به
وسیله حقیقت ایمان است، همان‌طور كه براهين عقلى هم همين را مى‌گويد، و اخبار رسيده از
اهل بیت عصمت (علیهم‌السلام) هم بر همين دلالت دارد.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
آيه مى‌گويد: «در آن روز به پروردگارش مى‌نگرد»
(إِلىٰ رَبِّها ناظِرَةٌ)، يعنى براى «ناظرة»
تفسیر ديگرى
ذکر كرده‌اند و گفته‌اند از مادّۀ «
انتظار» است، يعنى مؤمنان در آن روز انتظارشان تنها از ذات
پاک خداست و پيوسته منتظر
رحمت و
نعمت اويند.
جمع ميان معنى «
نظر كردن» و «انتظار كشيدن» نيز بعيد به نظر نمى‌رسد، زيرا استعمال لفظ واحد در معانى متعدد
جایز است، امّا اگر بنا شود يكى از اين دو معنى منظور باشد ترجيح با معنى اوّل است، زيرا در انتهاى حديثى از
پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) آمده است كه براى بهشتيان (در آن روز) حجاب‌ها كنار مى‌رود (و
خداوند را با
چشم دل مشاهده مى‌كنند) و در آن حال چيزى محبوب‌تر نزد آنان از نگاه به پروردگارشان نيست.
به تعبير ديگر در همه‌جا او را مى‌بينند و در همه‌چيز
قدرت و
جلال و
جمال او را تماشا مى‌كنند و از نعمت‌هاى بهشتى غافل نيستند، به همين
دلیل در بعضى از روايات كه در تفسير اين آيه آمده است، مى‌خوانيم:
«آن‌ها نظر به رحمت خداوند و نعمت او و
ثواب او مى‌كنند.»، چرا كه نگاه به اين‌ها نيز نگاه به ذات مقدس اوست.
بعضى معتقدند «نظر» به معنى «انتظار» با «الى» متعدى نمى‌شود، بلكه بدون
حرف جرّ متعدى خواهد شد، ولى شواهدى از اشعار
عرب در دست است كه نشان مى‌دهد «نظر» به معنى «انتظار» نيز با «الى» متعدى مى‌شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ناظرة»، ج۴، ص ۴۷۶.
