مُغْنونَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُغْنونَ:(أَنتُم مُّغْنونَ عَنّا نَصيبًا) «مُغْنونَ» به معنای «دفع كرده» از مادّه «غنا» به معنای كفايت كردن است.
در اين
آیه ضعفا به مستكبران مى‌گويند: ما پيرو شما بوديم، آيا اكنون سهمى از
عذاب و نصيبى از
آتش را از ما
دفع توانيد كرد؟ بدون
شک اين پيروان در آن‌جا مى‌دانند كه رهبران آن‌ها نيز خود گرفتار عذابند و كم‌ترين توانايى براى دفاع از آن‌ها ندارند، امّا چرا اين پيروان به آن‌ها پناه مى‌برند و تقاضا مى‌كنند سهمى از عذابشان را بپذيرند؟ بعضى گفته‌اند اين به خاطر آن است كه در اين جهان
عادت كرده بودند در حوادث سخت به آن‌ها پناه برند، در آن‌جا نيز ناخودآگاه به‌سوى اين
امر كشيده مى‌شوند. ولى بهتر اين است كه گفته شود اين يک
نوع سخریه و
ملامت و سرزنش نسبت به آن‌هاست، تا معلوم شود تمام ادعاهاى آن‌ها پوشالى و خالى از حقيقت بوده است.
به موردی از کاربرد «
مُغْنونَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ إِذْ يَتَحاجّونَ في النّارِ فَيَقولُ الضُّعَفاء لِلَّذينَ اسْتَكْبَروا إِنّا كُنّا لَكُمْ تَبَعًا فَهَلْ أَنتُم مُّغْنونَ عَنّا نَصيبًا مِّنَ النّارِ) «به خاطر بياور هنگامى را كه در
آتش دوزخ با هم به گفتگو و ستيز مى‌پردازند؛ ضعيفان به مستكبران مى‌گويند: ما پيرو شما بوديم، آيا شما امروز سهمى از آتش را به جاى ما پذيرا مى‌شويد؟»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
سیاق آيه اين نكته را افاده مى‌كند كه
ضمیر در جمله يتحاجون به آل
فرعون بر مى‌گردد،
دلیل ديگرش هم تغيير سياق در جمله
(وَ قالَ الَّذينَ في النّارِ) است. و معنايش اين است كه
عذاب سوء بر آل فرعون وقتى نازل شد كه در آتش محاجه مى‌كردند و يا اين است كه به ياد آر از بدى عذاب آل فرعون، وقتى كه در آتش محاجه مى‌كنند. ضعفاى ايشان به اقوياى متكبر مى‌گويند ما در دنيا تابع شما بوديم، و لازمه‌اش اين است كه شما در مواقع حاجت به
کمک ما بشتابيد و در شدايد ياريمان كنيد و هيچ حاجت و شدتى شديدتر از وضعى كه امروز داريم نيست، حال آيا مى‌توانيد كارى براى ما بكنيد و مقدارى از اين آتش و عذاب را از ما برداريد؟ توقع نداريم كه همه اين عذاب را برداريد، بلكه مقدارى را هم برداريد ما قانعيم.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مغنون»، ج۳، ص ۳۶۸.
