مَوازین (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَوازين: (ثَقُلَتْ مَوازينُهُ) «مَوازين» جمع
«ميزان» به معناى وسيله سنجش وزن است.
منظور از
«ميزان سنجش اعمال» يک ترازوى ظاهرى دو كفه و مانند آن كه براى سنجش وزن اجسام به كار مى‌رود نيست. بلكه منظور، وسيله مناسبى است كه ارزش اعمال آدمى را با آن مى‌سنجند، و به تعبير ديگر، ميزان، مفهوم وسيعى دارد كه همه وسائل سنجش را شامل مى‌شود، و به طورى كه از روايات مختلف برمى‌آيد، ميزان سنجش اعمال انسان‌ها و حتى خود انسان‌ها در آن روز، پيشوايان بزرگ و انسان‌هاى نمونه‌اند.
اين واژه نخست در وزن‌هاى مادّى به كار رفته، پس از آن در موازين و مقياس‌هاى معنوى نيز استعمال شده است.
بعضى معتقدند: اعمال انسان در
روز قیامت به صورت موجودات جسمانى و قابل وزن درمى‌آيد، و راستى آنها را با ترازوهاى سنجش اعمال مى‌سنجند.
اين احتمال نيز داده شده كه: خودِ نامه اعمال را وزن مى‌كنند، اگر اعمال صالحى در آن نوشته شده است، سنگين است و گرنه سبک وزن، يا بى وزن است. ولى، ظاهراً نيازى به اين توجيهات نيست، ميزان حتماً به معناى ترازوى ظاهرى كه داراى كفه‌هاى مخصوص است نمى‌باشد، بلكه به هر گونه وسيله سنجش اطلاق مى‌شود.
ترجمه و تفسیر آیات مرتبط با
مَوازین:
(فَمَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ • وَمَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ فَأُوْلَئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ فِي جَهَنَّمَ خَالِدُونَ) (كسانى كه كفه ترازوهاى عمل آنها سنگين است، همان رستگارانند. و آنان كه كفه ترازوهاى عمل آنها سبک باشد، كسانى هستند كه سرمايه وجود خود را از دست داده، در
جهنم جاودانه خواهند ماند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه موازين جمع ميزان و يا جمع موزون است، و موزون عبارت است از همان اعمالى كه آن روز سنجيده مى‌شود و درباره معناى ميزان و سنگينى و سبكى آن در تفسير سوره اعراف كلامى گذرانديم.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ • فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَّاضِيَةٍ • وَ أَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ • فَأُمُّهُ هَاوِيَةٌ) (مّا كسى كه در آن روز ترازوهاى اعمال او سنگين است، در يک زندگى كاملًا رضايت بخش خواهد بود. و امّا كسى كه ترازوهاى اعمال او سبک است، پناهگاهش «
هاویه»
[دوزخ
] است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: اعمال- هم مانند هر چيزى براى خود- وزن و ارزشى دارد، و اينكه بعضى اعمال در ترازوى عمل‌سنج سنگين است، و آن عملى است كه نزد خداى تعالى قدر و منزلتى داشته باشد، مانند ايمان به خدا و انواع اطاعت‌ها، و بعضى ديگر اينطور نيستند، مانند
کفر و انواع نافرمانی‌ها و گناهان، كه البته اثر هر يک از اين دو نوع مختلف است، يكى
سعادت را دنبال دارد، و آن اعمالى است كه در ترازو سنگين باشد، و ديگرى
شقاوت را.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مَوازین»، ص۵۶۰.
