مَنْسِیًّا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَنْسِیًّا:(وَ كُنتُ نَسْيًا مَّنسِيًّا) «مَنْسِیًّا» اسم مفعول به معنى «فراموش شده و
ترک شده» از مادّۀ «نسيان» است.
در
آیه مورد بحث به دو واژۀ «نسى و منسىّ» برمى‌خوريم، آن‌جا كه
مریم به هنگام درد زايمان به كنار
درخت خرمايى كشيده مى‌شود و از شدت ناراحتى مى‌گويد:
«اى كاش پيش از اين مرده بودم و همچون موجودى حقير و ناچيز به‌دست فراموشى سپرده شده بودم.»
(وَ كُنْتُ نَسْياً مَنْسِيًّا)در اين آيه «نسى» به معنى چيز خرد و ناچيز و كم‌ارزش است كه قابل دور افكندن و ترک كردن و ناديده گرفتن است.
و شايد به همين مناسبت است كه چيزهاى بى‌ارزش را متروكه و فراموش شده مى‌شمارند كه در معناى «نسى» نهفته است.
به موردی از کاربرد «مَنْسِیًّا» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَأَجاءها الْمَخاضُ إِلَى جِذْعِ النَّخْلَةِ قالَتْ يا لَيْتَني مِتُّ قَبْلَ هَذا وَ كُنتُ نَسْيًا مَّنسِيًّا) «
درد زايمان او را به كنار تنه درخت خرمايى كشاند؛ آن
قدر ناراحت شد كه گفت: «اى كاش پيش از اين مرده بودم، و كاملًا فراموش شده بودم.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(فَأَجاءَهَا الْمَخاضُ إِلى جِذْعِ النَّخْلَةِ ....)كلمه اجائة
باب افعال از جاء است چه بگويى جاء به و چه بگويى اجاءه هر دو به معناى او را آورد است، كه در آيه شريفه
کنایه از
دفع و الجاء است.
يعنى درد زائيدن او را مجبور به آمدن كرد، و كلمه مخاض و همچنين
طلق به معناى درد زائيدن است، و
(جِذْعِ النَّخْلَةِ) به معناى ساقه درخت خرما است.
و كلمه نسى - به فتحه و به كسره نون- بر
وزن وتر و وتر، به معناى هر چيز حقير و ناچيزى است كه بايد فراموش شود، و معناى آيه اين است كه: - بعد از آن‌كه از اهل خود
اعتزال جست و به محل دورى آمد- درد زائيدن او را مجبور نمود و به كنار تنه درخت خرمايى آورد تا در آن‌جا
حمل خود را بزايد- و از اين‌كه تعبير به تنه درخت كرد نه خود درخت، فهميده مى‌شود كه درخت مزبور خشكيده بوده- و از
خجالت و شرمش از مردم گفت:
اى كاش قبل از اين مرده بودم، و «
نسی» يعنى چيزى غير قابل اعتنا بودم كه فراموش مى‌شدم تا مردم در باره‌ام حرف نمى‌زدند، كه به زودى خواهند زد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «منسیا»، ج۴، ص ۴۳۹.
