مَفْروضاً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَفْروضاً:(مِنْ عِبادِكَ نَصيبًا مَّفْروضًا) «مَفْروضاً» از مادّه «فرض» به معنای تعيين شده و واجب شده است.
اين
آیه به يكى از
صفات شیطان و
عدوات خاصى كه با فرزندان
آدم دارد اشاره مى‌كند و قسمتى از برنامه او را
شرح مى‌دهد و مى‌گويد: از بندگان تو نصيب معينى خواهم گرفت.
شيطان مى‌داند
قدرت بر گمراه ساختن همه بندگان خدا را ندارد و تنها افراد هوس‌باز و ضعيف‌الايمان و ضعيف‌الاراده هستند كه در برابر او
تسلیم مى‌شوند، چرا كه
خداوند او را از
رحمت خويش دور ساخته و در
حقیقت ريشه تمام بدبختی‌ها و ويران‌گری‌هاى او همين دورى از رحمت خداست كه براثر
کبر و نخوت دامنش را گرفت. بديهى است چنين موجودى كه براثر دورى از خدا از هرگونه
خیر و خوبى خالى است نمى‌تواند
اثر مفيدى در زندگى ديگران داشته باشد.
به موردی از کاربرد «مَفْروضاً» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(لَّعَنَهُ اللّهُ وَ قالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبادِكَ نَصيبًا مَّفْروضًا) «همان
شيطانى كه خدا او را از رحمت خويش دور ساخت و او گفت: از بندگان تو، سهم معيّنى خواهم گرفت.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ قالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبادِكَ نَصيباً مَفْروضاً) كانه مى‌خواهد اشاره كند به گفتارى كه خداى عزوجل در جاى ديگر از
شيطان حكايت كرده و آن اين است كه آن ملعون گفته بود
(فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعينَ إِلّا عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصينَ) و در اين‌كه گفت بطور
قطع از بندگانت نصيبى مقدر خواهم گرفت. در حقيقت اعتراف و تقدير بر اين معنا است كه فريب خوردگان او در عين اين‌كه
فریب او را خورده‌اند بنده خداى تعالى هستند و يک
انسان هر
قدر هم كه فريب
شيطان را بخورد نمى‌تواند از بندگى خدا بيرون شود و چگونه ممكن است بيرون شود درحالى كه خداى تعالى
رب او است و هر حكمى كه بخواهد درباره او مى‌راند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مفروض»، ج۳، ص ۴۳۵.
