مَسْجِد ضِرار (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَسْجِد ضِرَار که در قران کریم آیاتی درباره آن نازل شده، به معنای مسجدی می‌باشد كه به ضرر اسلام و براى
کفر و ايجاد
تفرقه و كمينگاه دشمن اسلام ساخته شده بود. جماعتى از
منافقان در كنار
مسجد قبا مسجدى ساختند و می‌خواستند از آن مسجد در جهت یاری دشمن استفاده كنند.
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) چون از
تبوک برگشت آيات وحى ماجرا را خبر داد و حضرتش را از رفتن و نماز خواندن در آن نهى كرد و مسجد قبا را ستود. آن حضرت به چند نفر دستور داد آن مسجد را ويران كنند و محلش را مزبله نمودند.
قبا دهى است در دو ميلى
مدینه كه رسول خدا (صلى‌الله‌عليه‌وآله) در
هجرت به آنجا وارد شد و در آنجا مسجدى ساخت و آن اوّلين مسجدی است كه در
اسلام ساخته شد و آن را احترام به خصوصى است.
(لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ ...) (مسجدى كه از روز نخست برپايه
تقوا بنا شده. ...)
اين مسجد منتسب به
بنی‌عمرو بن عوف است كه در قبا ساكن بودند. جماعتى از منافقان از
بنی‌غنم بن عوف بر آن‌ها
حسد برده در كنار مسجد قبا مسجدى ساختند و چون از آن فارغ شدند پيش حضرت رسول (صلى‌الله‌عليه‌وآله) آمده گفتند: يا رسول الله مسجدى ساخته‌ايم براى ناتوان‌ها و اهل حاجت كه نمى‌توانند به مسجد قبا بروند و نيز می‌خواهيم در فصل سرما و باران از آن استفاده كنيم، دوست داريم كه تشريف آورده در آن
نماز بخوانيد و از خدا بركت بخواهيد. (نماز خواندن آن حضرت دليل رسميّت آن در مقابل مسجد قبا بود.) حضرت در آن موقع مشغول مقدمات سفر
تبوک بود فرمود: الآن در پاى سفرم اگر برگشتيم ان شاء اللّه آمده و براى شما نماز می‌خوانيم و ضمناً
ابو‌عامر راهب كه از دشمنان آن حضرت و از دشمنان اسلام بود به اهل آن مسجد نامه نوشت كه: آماده شويد و مسجدى بسازيد. من پيش قيصر روم می‌روم، با لشكرى وارد مدينه شده و محمد (صلى‌الله‌عليه‌وآله) را از مدينه خارج می‌كنيم. منافقان در انتظار ورود ابو‌عامر بودند و می‌خواستند از آن مسجد استفاده كنند؛ لذا قرآن آن مسجد را مسجد ضرار خواند. مسجدی كه به ضرر اسلام و براى كفر و ايجاد تفرقه و كمينگاه دشمن اسلام ساخته شده بود. رسول خدا (صلى‌الله‌عليه‌وآله) چون از تبوک برگشت آيات وحى ماجرا را خبر داد و حضرتش را از رفتن و نماز خواندن در آن نهى كرد و مسجد قبا را ستود. آن حضرت به چند نفر دستور داد رفته آن مسجد را ويران كرده و محلش را مزبله نمودند.
به موردی از
مَسْجِد ضِرار که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً ضِراراً وَ كُفْراً وَ تَفْرِيقاً بَيْنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ إِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَيَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنا إِلَّا الْحُسْنى وَ اللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ) (لا تَقُمْ فِيهِ أَبَداً لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِيهِ فِيهِ رِجالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ) (گروهى ديگر از منافقان كسانى هستند كه مسجدى ساختند براى زيان رساندن (به اسلام) و تقويت كفر و تفرقه‌افكنى ميان
مومنان و كمين‌گاهى براى كسى كه از پيش با خدا و پيامبرش مبارزه كرده بود؛ آن‌ها
سوگند ياد مى‌كنند كه: جز نيكى (و خدمت)، نظرى نداشته‌ايم. امّا خداوند گواهى مى‌دهد كه آن‌ها قطعاً
دروغگو هستند. هرگز در آن مسجد به
عبادت نايست! مسجدى كه از روز نخست برپايه تقوا بنا شده، شايسته‌تر است كه در آن به عبادت بايستى؛ در آن، مردانى هستند كه دوست مى‌دارند پاكيزه باشند و خداوند پاكيزگان را دوست دارد.)
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «مسجد ضرار»، ج۳، ص۲۲۸-۲۲۹.
