موجز علوم القرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
موجز علوم القرآن تالیف دکتر
داود العطار کتاب پیرامون مسائل
علوم قرآن نوشته شده که در آن برخی از موضوعات مهم علوم قرآنی همچون، اسامی
قرآن ،
اعجاز ،
وحی ،
اسباب النزول ،
جمع قرآن ، و
مکی و
مدنی ، مورد بحث قرار گرفته است.
همانگونه که از نام کتاب مشخص است، مؤلف مطالب را به صورت اختصار بیان کرده و از شرح و بسط آنها پرهیز نموده است. وی در فصل اول پس از تعریف علوم قرآن، برخی از موضوعات علوم قرآنی را نام برده و در پایان سیر تکامل آنرا ذکر می‌نماید و در فصل دوم نقش قرآن و جایگاه آن در جامعه عرب را بررسی نموده، دستور قرآن به
تفکر و
تدبر و اینکه جامعه اسلامی باید جامعه‌ای صاحب اندیشه و
عقل باشد را متذکر می‌شوند. در همین راستا در مقدمه کتاب از اینکه قرآن در جامعه کنونی مسلمانان
مهجور و کنار گذاشته شده انتقاد نموده از امت اسلامی می‌خواهد که با تدبر و اندیشیدن در آیات
قرآن ، جامعه اسلامی را از مشکلات کنونی نجات دهند گر چه کتاب به صورت اختصار نوشته شده، اما بیان مطالب به گونه‌ای است که خواننده را به تفکر و اندیشه در مطالب قرآن دعوت می‌نماید، از طرف دیگر این خلاصه گویی خللی در اتقان مطالب آن وارد ننموده است.
کتاب دارای هفت فصل می‌باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است.
تعریف
علوم قرآن شامل: علوم قرآن به معنای ترکیبی، علوم قرآن به معنای افرادی و جزی، مثالهایی از علوم قرآن، و مختصری از تاریخ علوم قرآن
قرآن کریم شامل:
اسامی قرآن ،
اعجاز قرآن ، نیاز به
معجزه ،
قرآن معجزه بزرگ و جاوید،
تحدی در قرآن ، وجوه اعجاز در قرآن،
اثر قرآن در آزادی فکر ، اساس قرآن در آزادی، و دعوت قرآن به
تفکر نزول قرآن شامل:
نزول و تنزیل قرآن ، کیفیت
وحی ، اولین و آخرین
سوره و
آیه نازل شده،
تدریجی بودن نزول قرآن ، اثر تدریجی بودن نزول،
حکمت‌های تدریجی بودن نزول ،
اسباب نزول ، معنی اسباب نزول، و
اهمیت شناخت اسباب نزول مکی و
مدنی شامل: شناخت مکی و مدنی،
ملاک تمییز مکی و مدنی ، و خصائص مکی و مدنی
جمع قرآن و تدوین آن شامل:
جمع قرآن در زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، و جمع قرآن و
توحید مصاحف در زمان خلفاء
سوره‌ها و آیات قرآن شامل: تعریف آیه و سوره، حکمت وجود سوره‌ها، و اسامی سوره‌ها
شکل و
نقطه گذاری قرآن
۱- در فصل دوم پس از ذکر اسامی قرآن، پیرامون نقش قرآن در آزادی اندیشه سخن گفته، آنگاه وضعیت عرب جاهلی را قبل از
اسلام و بعد از اسلام مورد بررسی قرار داده، نقش قرآن در پیشرفت انکار جامعه را توضیح می‌دهند ۲- در فصل سوم: پس از تعریف
نزول و
انزال ،
حکمت تدریجی بودن نزول قرآن را در سه محور بررسی نموده که قسمت اول آن مربوط به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌باشد و قسمت دوم حکمت‌هایی که اختصاص به قرآن دارند و قسمت سوم حکمت‌هایی که مربوط به مردم می‌باشد. ۳- در فصل اول: پس از تعریف
علوم قرآن مثالهایی برای علوم قرآن ذکر و در پایان شرح مختصری از تاریخچه علوم قرآن ذکر می‌نماید که در آن مساله تدوین
تفسیر و نقش
حضرت علی علیه‌السّلام در نگارش تفسیر بیان شده است ۴- در فصل پنجم پس از تعریف جمع و اقسام آن، شواهدی از روایات و آیات ذکر می‌نمایند که قرآن در زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم جمع آوری شده است مانند:
آیات تحدی -
حدیث ثقلی ن و... ۵- در فصل چهارم: پس از تعریف سوره‌های مکی و مدنی و بیان اقوال و دیدگاهها پیرامون تشخیص هر کدام از آنها، ویژگی‌های سوره‌های
مکی و
مدنی را ذکر می‌نمایند
کتاب یک جلد، متن آن عربی و دارای ۲۰۶ صفحه است که مشخصات آن به قرار زیر می‌باشد ۱- کاغذ اعلا ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: گالینگور ۴- چاپ: سوم ۵- تاریخ انتشار: سال ۱۴۱۵ هجری قمری ۶- ناشر: مؤسة الاعلمی للمطبوعات- بیروت ۷- دارای فهرست: الف: اعلام ب: منابع و مآخذ ج: موضوعات کتاب ۸- نام کتاب: موجز علوم القرآن ۹- نام مؤلف:
داود عطار تذکر: سید محمد رادمنش اثر حاضر را ترجمه و تلخیص نموده و به نام آشنایی با علوم قرآن منتشر نموده است.
نرم افزار مشکاة الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
