منصور بن سلمه نمری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

منصور بن سلمه نمری (م حدود ۱۹۰ق)، از شاعران دربار عباسیان بود که سروده‌های در مدح و دوستی اهل بیت (علیهم‌السّلام) داشته و به مذهب امامیه روی آورد.

---

ابوالفضل منصور بن سلمة بن زبرقان بن شریک نمری رسعنی بغدادی جزری، اهل جزیره ناحیه راس العین، از مناطق حایل بین دجله و فرات در همسایگی شام بود و از وابستگان قبیله نمر بن قاسط به شمار می‌رفت و نسبت وی بدین سبب است. نمری معاصر کلثوم بن عمرو عتّابی (م ۲۲۰ق) و شاعر مشهور دربار عباسی و از شاگردان برجسته وی بود. دانش خویش از جمله ادبیات و شعر را از او فرا گرفت و در سرودن شعر به روش و طریقت عتّابی مشی می‌کرد. عتّابی، نمری را بسیار دوست می‌داشت و به دلیل دیانت و قناعت نمری او را ستایش می‌نمود، اما دیری نپایید که این دوستی به دشمنی مبدل شد. در چگونگی ارتباط او با دربار عباسی از جمله‌ هارون الرشید (خلافت ۱۷۰-۱۹۳ق)، ابوالفرج اصفهانی چنین آورده است که عتّابی از سالیان قبل به دربار‌ هارون راه یافته بود و از شاعران برجسته دربار محسوب می‌شد، هنگامی که نزد فضل بن یحیی، وزیر‌ هارون لب به تعریف و تمجید از نمری گشود، فضل را بر آن داشت تا از وجود نمری در دربار استفاده کند، بدین‌جهت دستور داد تا او را که تا آن زمان در جزیره می‌زیست، به بغداد فرا خوانند. با حضور نمری در دربار، فضل شخصاً او را به‌ هارون معرفی کرد و از آن پس رسماً در زمره خانواده شاعران دربار‌ هارون درآمد.

---

شاعر در مدت زمانی که در دربار بود، اشعار بسیاری را در مدح‌ هارون، برخی از بزرگان و اشراف دربار و دیگران سروده و صله‌هایی دریافت کرده است. به گفته برخی نمری چنین وانمود می‌کرد که از دوستداران بنی عباس و دستگاه خلافت عباسی است و آن را در قالب اشعاری ابراز می‌کرد، اما سروده‌های وی درباره دوستی اهل بیت (علیهم‌السّلام) و ماجرای فدک و ستم‌هایی که به حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) روا داشته شده، نمایانگر گرایش واقعی وی به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و خاندان اوست. ابن معتز برخی از این سروده‌ها را آورده است و ابن قتیبه نیز بر آن تاکید کرده است.
ابن حزم‌ اندلسی می‌نویسد که نمری نخست از حامیان و پیروان خوارج بود و چون به شهر رقّه درآمد و در مجلس درس داود بن کثیر رقّی، صحابی امام صادق و امام کاظم (علیهماالسلام) حاضر شد و سخنان رقّی را درباره امامت شنید، متاثر شد و به مذهب امامیه روی آورد. دشمنی و کینه‌توزی نمری با عتّابی نیز دقیقاً از همین نقطه آغاز شد که عتّابی اشعار ایشان را که در مدح اهل بیت (علیهم‌السّلام) بود، افشا کرده و آن را برای‌ هارون قرائت کرد و این دشمنی تا بدان حد رسید که در هر موقعیتی علیه یکدیگر سخن پراکنی می‌کردند و به سعایت همدیگر می‌پرداختند. زمانی که‌ هارون از این ماجرا باخبر شد، به شدت خشمگین شد و به حاکم خراسان دستور داد تا نمری را دستگیر و زبانش را ببرد و سپس به دارش بیاویزد، اما مرگ او را مهلت نداد و قبل از اجرای حکم درگذشت.

---

گفته شده که فضل بن ربیع، وزیر‌ هارون از حامیان نمری بود و بارها با وساطت خویش او را از زندان آزاد ساخت و از مرگ رهانید و حتی آن زمانی که‌ هارون از مرگ او مطلع شد و دستور داد جنازه‌اش را بسوزانند، با وساطت فضل‌ هارون منصرف شد. تاریخ دقیق وفات وی مشخص نیست، اما برخی آن را حدود ۱۹۰ق دانسته‌اند.

---

نمری دارای اشعار فراون بوده و ابن ندیم مجموع آن را صد ورقه یاد کرده است.(دیگر منابع: )

---