مناظره هشام بن حکم با ضرار بن منبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مناظره هشام بن حکم با
ضرار بن ضبی، مناظره‌ای در مورد جانشین
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و برتری
امام علی (علیه‌السّلام) بر
ابوبکر برگزار شده و
ضرار معترف به
حقانیت امام علی (علیه‌السلام) شد.
روزی
ضرار بن ضبی که از علمای بزرگ
اهل تسنّن و رئیس
مذهب جبر بود نزد
یحیی بن خالد وزیر
هارون الرّشید آمد، و پس از گفتاری گفت: «من برای بحث و
مناظره آماده هستم، هر کس را بخواهی بگو برای بحث حاضر گردد.»
یحیی: آیا آماده‌ای با «
رکن شیعه» مناظره کنی؟
ضرار: آری، با هر شخصی آماده مناظره هستم.
یحیی برای
هشام بن حکم (شاگرد برجسته
امام صادق (علیه‌السّلام) پیام فرستاد، هشام حاضر شد، و مجلس بحث و مناظره به ترتیب زیر، شروع گردید:
هشام: در مسئله
امامت، آیا شایستگی شخصی برای مقام رهبری، از ظاهر فهمیده می‌شود یا از باطن؟
ضرار: ما از ظاهر می‌فهمیم، زیرا درک باطن اشخاص جز از راه
وحی، میسّر نیست.
هشام: درست گفتی، اکنون به من بگو بدانم در مورد ابوبکر و
علی بن ابیطالب (علیه‌السّلام)، کدام یک در ظاهر، با شمشیر از حریم
رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) دفاع می‌کرد، و با
ایثار و فداکاری به میدان‌ها می‌رفت و دشمنان کینه‌توز پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) را به
خاک هلاکت می‌افکند، و نقش بسیار در
پیروزی مسلمانان در جنگ‌ها داشت؟
ضرار: علی (علیه‌السّلام)
جهاد بیشتر داشت، ولی از لحاظ معنوی (باطن) ابوبکر دارای مقام ارجمندتری بود
هشام: این سخنی که گفتی از امور باطنی است، ولی ما هم اکنون به
اقرار خودت، در امور ظاهری گفتگو می‌کنیم، تو اکنون با
اعتراف به برتری علی (علیه‌السّلام) در مسئله جهاد، ضمناً شایستگی علی (علیه‌السّلام) را برای مقام رهبری، در ظاهر، اقرار نمودی.
ضرار: از نظر ظاهر، آری.
هشام: هرگاه
ظاهر نیک با
باطن نیک هماهنگ شد، آیا چنین چیزی بیان‌گر قاطع برای برتری صاحبش نخواهد بود؟
ضرار: قطعاً بیان‌گر برتری صاحبش خواهد شد.
هشام: آیا می‌دانی که (مطابق
احادیث مسلّم و مورد قبول همه گروه‌های اسلام) پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) به علی (علیه‌السّلام) فرمود: اَنْتَ مِنّیِ بِمَنْزِلَةِ هاروُنَ مِن مُوسی اِلاّ اَنَّهُ لاَنبِیَّ بَعْدی: «نسبت تو به من همانند نسبت
هارون (
برادر و وصیّ موسی) به
موسی (علیه‌السّلام) است، با این فرق که بعد از من پیامبری نیست».
ضرار: این
حدیث را قبول دارم (با توجّه به این‌که
ضرار گفته بود حقّانیّت باطن به وسیله وحی الهی شناخته می‌شود، و سخن پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) از وحی سرچشمه می‌گیرد).
هشام: آیا صحیح است که پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) علی (علیه‌السّلام) را این‌گونه تعریف کند، مگر در هنگامی که علی (علیه‌السّلام) در باطن، نزد پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله)
لیاقت چنین تعریفی داشته باشد؟
ضرار: «نه، صحیح نیست مگر در وقتی که علی (علیه‌السّلام) در باطن دارای لیاقت آن تعریف باشد.»
هشام: بنابراین، با این بیان به اعتراف خودت، علی (علیه‌السّلام) در ظاهر و باطن، برتری دارد و از این رو او به مقام
امامت و رهبری امّت از دیگران شایسته‌تر می‌باشد.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «مناظره هشام بن حکم با ضرار بن منبی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۸/۱۹.
