معن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَعْن (به فتح میم و سکون عین) از
واژگان قرآن کریم به معنای جاری شدن است.
ماعون (به فتح میم) نیز از همین ریشه بوده و در معانی
زکات واجب، وسیله عاریه‌ای، پیوسته در گردش و ... به کار رفته است.
مَعْن به معنی جاری شدن است.
«معن الماء معنا: سال» معین یعنی: جاری شونده.
«امعن بحقّی» یعنی: حق مرا برد.
به مواردی از
مَعْن که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(قُلْ اَ رَاَیْتُمْ اِنْ اَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَاْتِیکُمْ بِماءٍ مَعِینٍ) «معنی
آیه: بگو خبر دهید اگر آب شما در زمین فرو رفت کدام کس به شما آب روان خواهد آورد.»
(یُطافُ عَلَیْهِمْ بِکَاْسٍ مِنْ مَعِینٍ) «کاسه شرابی که از چشمه جاری شونده است بر آنها می‌گردانند.»
از آیه به نظر می‌آید که شراب بهشتی در روی زمین جاری می‌شود چنان‌که در «کاس» گذشت.
(و حتى از عاريه دادن وسايل ضرورى زندگى به ديگران خوددارى مى‌كنند.)
بنابر معنای اوّلی ظاهرا ماعون آن است که پیوسته در گردش و جریان است چنان‌که آن را تبر، دیک، دستاس و نحو آن که معمولا به
عاریه داده می‌شوند، معنی کرده‌اند و ایضا مانند قرض دادن، صدقه دادن، و
زکوة که در میان مردم جریان دارند.
در
صافی از
کافی از
امام صادق (علیه‌السّلام) منقول است:
«قَالَ: هُوَ الْقَرْضُ تُقْرِضُهُ وَ الْمَعْرُوفُ تَصْنَعُهُ وَ مَتَاعُ الْبَیْتِ تُعِیرُهُ وَ مِنْهُ الزَّکَاةُ» در ذیل
روایت هست که به آن حضرت گفتند: همسایگان ما وقتی که این اشیاء را بردند می‌شکنند و فاسد می‌کنند آیا می‌توانیم ندهیم؟ فرمود اگر اینطور باشند مانعی نیست که ندهید. این حدیث در
مجمع و
برهان نیز نقل شده است.
و در مجمع از طریق
اهل سنت نقل شده که مراد از ماعون زکوة واجبی است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «معن»، ج۶، ص۲۶۳.
