مراتب تشبیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مراتب تشبیه، تقسیم «
تشبیه » به اعتبار ذکر همه یا بعضی از ارکان چهارگانه تشبیه را می‌گویند.
تشبیه از نظر
بلاغت مراتبی دارد که به ترتیب از مرتبه ضعیف به قوی ذکر می‌شوند:
۱. تمام
ارکان تشبیه (
مشبه ،
مشبه به ،
وجه شبه و
ادات تشبیه ) ذکر شود؛ مانند: «زید کالاسد فی الشجاعة» این نوع تشبیه از نظر بلاغت، ضعیف‌ترین انواع تشبیه است.
۲. ترک ادات تشبیه و ذکر مشبه، مشبه به و وجه شبه. مانند: «زید اسد فی الشجاعة». در این تشبیه، مقداری بلاغت و
مبالغه وجود دارد که از مرتبه اول قوی تر است.
۳. ترک وجه شبه؛ مانند: «زید کالاسد» که در آن نوعی مبالغه و قوت هست که از مرتبه دوم قوی تر است؛ زیرا حذف وجه شبه در ظاهر عمومی تر است.
۴. ترک ادات تشبیه و وجه شبه؛ مانند: «زید اسد». این تشبیه از قوی‌ترین انواع تشبیه است؛ زیرا مزایای نوع دوم و سوم در آن نهفته است.
پس برترین مرتبه تشبیه در بلاغت، ترک وجه شبه و ادات تشبیه است که به آن «
تشبیه بلیغ » نیز می‌گویند؛ مانند: (وازواجه امهاتهم).
و (و سراجا منیرا).
در این دو آیه، وجه شبه و ادات تشبیه هر دو محذوفند.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «مراتب تشبیه».
