محمد بن عبدالله قمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن عبدالله بن عمر قمی (م حدود
۲۴۵ق)، ملقب به ابن بازیار، از دانشمندان
علم نجوم قرن سوم هجری قمری بود.
محمد بن عبدالله بن عمر بن بازیار قمی بغدادی، ملقب به ابن بازیار، پدرش اهل
طبرستان و یکی از سرداران متوکل عباسی (خلافت
۲۳۲-
۲۴۷ق) بود که در سال
۲۷۳ق درگذشت.
هنگامی که متوکل
فدک را از فرزندان
حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) پس گرفت، آن را به پدر محمد،
عبدالله بن بازیار اقطاع داد.
محمد از دانشمندان علم نجوم و شاگرد
حبش حاسب احمد بن عبدالله مروزی (م حدود [[|۲۲ق]]) و
ابومعشر جعفر بن محمد بلخی (م
۲۷۲ق) بود.
ابن طاووس وی را قمی و از عالمان
شیعه شمرده است.
ابن بازیار در زمان خود سرآمد علم نجوم بود و در این زمینه
کتاب‌هایی همچون الاهویه (هفت مقاله)، الموالید و تحویل سنیها و
القرانات و تحویل سنی العالم
را نوشت که این
کتاب آخری با عنوان جمل من دلالات الاشخاص العالیة عن الاحداث الکائنة فی الکون و الفساد هم شهرت دارد. عنوان
القرانات و الدول و الملل هم که در فرج المهموم آمده، نام دیگر آن است.
ابن ندیم کتاب الاهویه را نوزده مقاله دانسته و در جای دیگری
کتاب الجوارح را هم از او می‌داند.
برخی از پژوهشگران از مندرجات تنها
کتاب چاپ شده ابن بازیار یعنی
القرانات چنین استنباط می‌کنند که به جز الجوارح، دیگر نام‌ها مربوط به یک
کتاب است.
اسماعیل پاشا و به تبع او
عمر رضا کحاله وفات محمد را در حدود ۲۴۵ق آورده‌اند
که با توجه به سال مرگ پدرش در سال ۲۷۳ق و زنده بودن برادرش
علی در سال
۳۳۱ق،
تاریخ مذکور چندان منطقی به‌نظر نمی‌رسد. از سوی دیگر پدر و برادرش اهل
بغداد و هر دو در نگاه
اهل سنت موثق هستند.
بنابراین، شیعه و قمی بودن ابن بازیار نیاز به بررسی بیشتری دارد.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۷۳۰، برگرفته از مقاله «محمد قمی».
