حبش الحاسب احمد بن عبدالله مروزی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حبش بن عبدالله مروزی، یکی از ریاضیدانان و دانشمندان دوره
مامون و
معتصم عباسی بود. او که تالیفاتی در علم حساب و هندسه دارد، سرانجام به
سال ۲۲۷ ق درگذشت.
احمد بن عبدالله بن حبش بغدادی مروزی حاسب، مشهور به حبش، در اصل اهل
مرو بود، اما در
بغداد اقامت داشت.
از زندگی وی اطلاعات چندانی در دست نیست. گویند: نام وی احمد بود، ولی به سبب تیرگی و سیاهی رنگش او را حبش لقب دادند.
حبش از ستاره‌شناسان روزگار مامون (خلافت ۱۹۸-۲۱۸ هـ) و معتصم عباسی (خلافت ۲۱۸-۲۲۷ هـ) بود.
از اساتید و شاگردان وی چیزی نمی‌دانیم، جز آنکه در برخی از منابع از فردی به نام محمد بن عبدالله بن بازیار که خود نیز از ستاره‌شناسان آن روزگار بوده، یاد شده که از شاگردان حبش بوده و از وی دانش آموخته است.
تاریخ درگذشت وی نیز به درستی روشن نیست، ولی گفته شده که به هنگام مرگ بیش از صد سال عمر داشته است.
او دارای آثار و تالیفات بسیاری بوده که می‌توان گفت تمام آنها در موضوع ستاره‌شناسی و
نجوم بوده است و از این قرارند:
کتاب الزیج الدمشقی، کتاب الزیج المامونی، کتاب الابعاد و الاجرام، کتاب عمل الاسطرلاب، کتاب الرخائم و المقاییس، کتاب الدوائر الثلاث المماسة و کیفیّة الاوصال، کتاب عمل السطوح المبسوطه و القائمة و المائلة و المنحرفه،
کتاب العمل بذات الحق لبطلیموس و کتابی در شناخت کره و چگونگی کار با آن.
ابن‌صاعد نیز زیج‌هایی را به وی نسبت داده که به نظر می‌رسد غیر از زیج‌هایی است که
ابن‌ندیم از آنها نام برده که عبارت‌اند از: زیجی که بر طبق زیج سند و هند تالیف کرده و هماهنگ با روش آن بوده زیجی که به نام زیج ممتحن مشهور است و دیگری که با عنوان زیج شاه به تالیف رسیده است.
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۵۴، برگرفته از مقاله «احمد بن عبدالله بغدادی مروزی حاسب».
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۴۹۹.
