• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمدعمر چمکنی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



چَمْکَنی، محمدعمر، معروف به میان‌عمر صاحب، عالم و عارف نقشبندی هندی قرن دوازدهم است.



پدرش ، محمدابراهیم، از اهالی باجَوْر بود.
محمدعمر در ۱۰۸۴ در روستای فریدآباد به دنیا آمد.


وی، پس از فوت پدرش، به روستای چمکنی در مشرق پیشاور رفت و تحت تعلیم و تربیت ملک‌سعید، پدربزرگ مادری‌اش، قرار گرفت،
[۱] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۲، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
[۲] ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۷، لاهور ۱۹۷۷.
سپس به فراگیری علوم دینی پرداخت و تصوف و آداب طریقت را نزد شیخ یحیی اَتَکی، از مشایخ نقشبندیه و مرید شیخ سعدی لاهوری، فراگرفت.
[۳] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۳ـ۹۵، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
[۴] ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۷، لاهور ۱۹۷۷.
نیز گفته‌اند
[۵] غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۶۴۷، کانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
[۶] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۵، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
که او از مریدان و یاران سعدی لاهوری بوده است.


محمدعمر در چمکنی به تبلیغ و معرفی طریقت نقشبندیه پرداخت و مدارس بسیاری برای ترویج و تحصیل علوم و معارف دینی تأسیس کرد.
[۷] اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
[۸] ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۴۷، لاهور ۱۹۷۷.



محمدعمر خلفا و شاگردان بسیاری داشت.
[۹] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۹ـ۱۰۰، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
[۱۰] ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۸، لاهور ۱۹۷۷.
احمد شاه ابدالی (حک: ۱۱۷۳ـ۱۱۸۲)، که بارها به ملاقات او در چمکنی رفت و در بسیاری امور با وی مشورت می‌کرد،
[۱۱] اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
نیز از شاگردان او دانسته شده است.
[۱۲] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۱۰۰، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.



محمدعمر چمکنی در ۱۱۹۰
[۱۳] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۲، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
و به قولی
[۱۴] اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
در ۱۲۰۰ از دنیا رفت و در چمکنی به خاک سپرده شد.


از او آثار بسیاری به پشتو، عربی و فارسی به جا مانده است که از آن جمله‌اند: معالی فی شرح الامالی؛ سِرُّالاسرار یا خزینةالاسرار؛
[۱۵] احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۲، ص۱۱۶۱ـ۱۱۶۲، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
[۱۶] احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۳، ص۱۴۲۷، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
[۱۷] احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۱۱، ص۹۳۸، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
خلاصه کیدانی، به نظم؛ شمایل‌النبی، به نظم؛ پشتو نسب‌نامه؛
[۱۸] محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۷ـ۹۸، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
[۱۹] ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۹، لاهور ۱۹۷۷.
و ظواهر السرائر یا جواهرالاسرار، در احوال و مناقب شیخ سعدی لاهوری.
[۲۰] غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۶۴۷ـ۶۴۸، کانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.



(۱) اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
(۲) ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج ۳، لاهور ۱۹۷۷.
(۳) غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، کانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
(۴) محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج ۱، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
(۵) احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.


۱. محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۲، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۲. ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۷، لاهور ۱۹۷۷.
۳. محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۳ـ۹۵، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۴. ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۷، لاهور ۱۹۷۷.
۵. غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۶۴۷، کانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
۶. محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۵، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۷. اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
۸. ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۴۷، لاهور ۱۹۷۷.
۹. محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۹ـ۱۰۰، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۱۰. ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۸، لاهور ۱۹۷۷.
۱۱. اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
۱۲. محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۱۰۰، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۱۳. محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۲، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۱۴. اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمکنی، میان عمر صاحب» (از عبدالحی حبیبی).
۱۵. احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۲، ص۱۱۶۱ـ۱۱۶۲، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
۱۶. احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۳، ص۱۴۲۷، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
۱۷. احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۱۱، ص۹۳۸، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش.
۱۸. محمدامیرشاه قادری، تذکره علماء و مشائخ سرحد، ج۱، ص۹۷ـ۹۸، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴.
۱۹. ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، ج۳، ص۸۷۹، لاهور ۱۹۷۷.
۲۰. غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۶۴۷ـ۶۴۸، کانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «محمدعمر چمکنی»، شماره۵۵۵۸.    




جعبه ابزار