• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمدامین بدخشی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بَدَخْشی‌، محمدامین‌ (ز ۱۰۲۰ق‌/۱۶۱۱م‌)، فرزند علی‌الدین‌ جهانگیر، از صوفیان‌ نقشبندیه مجددیه سده ۱۱ق‌ است.



از آن‌جا که‌ وی‌ بیشتر عمر خود را بیرون‌ از هند گذرانیده‌، تذکره‌نویسان‌ شبه‌ قاره‌ کمتر از او یاد کرده‌اند.
وی‌ در بدخشان ‌ متولد شد و پس‌ از خرابی‌ زادگاهش‌ در اثر هجوم‌ ازبکان‌ و فوتپدر و مادر ، رهسپار هند گردید.
در لاهور ابتدا با شیخ‌ آدم‌ بنوری‌ (د ۱۰۵۳ق‌/۱۶۴۳م‌) آشنا شد؛ سپس‌ به‌ وسیله وی‌ دست‌ ارادت‌ به‌ خواجه‌ محمد معصوم‌ سرهندی‌ (د ۱۰۷۹ق‌/۱۶۶۸م‌)، فرزند و جانشین‌ شیخ‌ احمد سرهندی‌ مؤسس‌ سلسله نقشبندیه مجددیه ‌ داد.
[۱] محمداحسان سرهندی‌، ‌روضة القیومیة، ج۲، ص۳۱، به‌ کوشش‌ اقبال‌ احمد فاروقی‌، لاهور، ۱۴۰۹ق‌/ ۱۹۸۹م‌.
[۲] محمداحسان سرهندی‌، ‌روضة القیومیة، ج۲، ص۳۳، به‌ کوشش‌ اقبال‌ احمد فاروقی‌، لاهور، ۱۴۰۹ق‌/ ۱۹۸۹م‌.

بدخشی‌ در ۱۰۵۰ق‌/۱۶۴۰م‌ در سرهند اقامت‌ داشت‌ و همراه‌ غلام‌ محمد، فرزند شیخ‌ آدم‌ بنوری‌ در جلسات‌ درس‌ خواجه‌ محمد سعید ، خواجه‌ محمد معصوم‌ و شاه‌ محمد یحیی ‌ (فرزندان‌ شیخ‌ احمد سرهندی‌) حاضر می‌شد.
[۳] محمداحسان سرهندی‌، ‌روضة القیومیة، ج۲، ص۳۰-۳۱، به‌ کوشش‌ اقبال‌ احمد فاروقی‌، لاهور، ۱۴۰۹ق‌/ ۱۹۸۹م‌.

وی‌ در ۱۰۵۱ق‌ همراه‌ شیخ‌ آدم‌ بنوری‌ رهسپار مکه ‌ شد و تا ۱۱۰۲ق‌/۱۶۹۱م‌ در آن‌جا ماند، سپس‌ به‌ مصر رفت‌ و در آن‌جا درگذشت‌.
[۴] محمداحسان سرهندی‌، ‌روضة القیومیة، ج۲، ص۳۲، به‌ کوشش‌ اقبال‌ احمد فاروقی‌، لاهور، ۱۴۰۹ق‌/ ۱۹۸۹م‌.
[۵] محمداحسان سرهندی‌، ‌روضة القیومیة، ج۲، ص۳۳، به‌ کوشش‌ اقبال‌ احمد فاروقی‌، لاهور، ۱۴۰۹ق‌/ ۱۹۸۹م‌.


۱.۱ - آثار

بدخشی‌ در ضمن‌ سفرهای‌ خود از استادان‌ بزرگی‌ بهره‌مند شد و آثاری‌ تألیف‌ نمود که‌ نسخه‌هایی‌ از آن‌ها موجود است‌، از جمله‌:
۱. مناقب‌ الحضرات‌ (یا مناقب‌ احمدیه‌، حضرات‌ احمدیه‌، مناقب‌ آدمیه‌)، که‌ تذکره‌ای‌ است‌ درباره زندگی‌ و اقوال‌ مشایخ‌ نقشبندیه مجددیه‌، شیخ‌ احمد سرهندی‌ و فرزندانش‌.
این‌ کتاب‌ به‌ زبان‌ فارسی‌ است‌ و دارای‌ یک‌ مقدمه‌ و ۳ مطلب‌ و ۱۱ باب‌ و خاتمه‌ است‌
[۶] علیرضا نقوی‌، تذکره‌نویسی‌ فارسی‌ در هند و پاکستان‌، ج۱، ص۷۴۴، تهران‌، ۱۳۴۳ش‌.
[۷] منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱۱، ص۹۰۶.
[۸] منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱۲، ص۲۳۳۱.
[۹] ظهورالدین احمد، «اولیاء کرام‌ کی‌ تذکری‌»، ج۱، ص۶۴۷، تاریخ‌ ادبیات‌ مسلمانان‌ پاکستان‌ و هند، لاهور، ۱۹۷۱م‌.
ترجمه اردوی‌ این‌ اثر در ۱۹۴۰م‌ در لاهور به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌.
۲. نتایج‌ الحرمین‌، در ۳ جلد، که‌ جلد اول‌ آن‌ تفسیر صوفیانه‌ای‌ از سوره فاتحه‌ ، جلد دوم‌ در کرامات‌ شیخ‌ بنوری‌ و جلد سوم‌ در شرح‌ احوال‌ اوست‌.
[۱۰] منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱، ص۹۲.
[۱۱] منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱، ص۹۳.
[۱۲] منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱۱، ص۹۰۶.
[۱۳] منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱۱، ص۹۰۷.
[۱۴] منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱۲، ص۲۳۴۸.

۳. کرامات‌ آدمیه‌، که‌ زندگی‌نامه شیخ‌ آدم‌ بنوری‌ و احتمالاً جلد سوم‌ نتایج‌الحرمین‌ است‌
[۱۵] منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۳، ص۲۳۱۶، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
[۱۶] منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۳، ص۲۰۴۰.
[۱۷] منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۱۱، ص۹۰۵، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
[۱۸] منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۱۲، ص۲۳۰۱، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.

۴. المفاوضة بین‌ الانسان‌ و الکعبة، که‌ شرح‌ گفت‌وگو و مناظره‌ای‌ است‌ میان‌ شیخ‌ آدم‌ بنوری‌ و شیخ‌ احمد قشاشی‌ در برتری‌ کعبه ‌ یا انسانمؤمن ‌ و انبیاء .
این‌ کتاب‌ به‌ فارسی‌ است‌.
[۱۹] منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۳، ص۱۹۵۹- ۱۹۶۰، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.

۵. نکات‌ الاسرار، که‌ اصل‌ آن‌ از شیخ‌ آدم‌ بنوری‌ است‌ و بدخشی‌ آن‌را در ۴فصل‌ گردآوری‌و تدوین‌ کرده‌است‌.
[۲۰] منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۳، ص۲۰۷۸، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
[۲۱] منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۱۱، ص۹۰۵، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
[۲۲] منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۲، ص۸۴۳، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.

۶ -۹. فقه‌ ضروریه‌ در مذاهب‌ اربعه‌؛ مناسک‌ الحج‌ و العمرة و فضائلها و آداب‌الزیارات‌؛ منتخب‌احادیث‌ جوامع‌ و مسانیدحضرات‌؛ اختصارالتاریخ‌ فی‌ فضایل‌ الحرمین‌ الشریفین‌.
[۲۳] دانشنامه جهان‌ اسلام‌، تهران‌، ج۲، ص۴۷۶، ۱۳۷۵ش‌.



(۱) ظهورالدین احمد، «اولیاء کرام‌ کی‌ تذکری‌»، تاریخ‌ ادبیات‌ مسلمانان‌ پاکستان‌ و هند، لاهور، ۱۹۷۱م‌.
(۲) دانشنامه جهان‌ اسلام‌، تهران‌، ۱۳۷۵ش‌.
(۳) محمداحسان سرهندی‌، ‌روضة القیومیة، به‌ کوشش‌ اقبال‌ احمد فاروقی‌، لاهور، ۱۴۰۹ق‌/ ۱۹۸۹م‌.
(۴) منزوی‌، خطی‌ مشترک‌.
(۵) منزوی، فهرست‌ نسخه‌های‌ خطی‌ کتابخانه گنج‌ بخش‌، اسلام‌آباد، ۱۳۵۷-۱۳۶۱ش‌.
(۶) منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
(۷) علیرضا نقوی‌، تذکره‌نویسی‌ فارسی‌ در هند و پاکستان‌، تهران‌، ۱۳۴۳ش‌.


۱. محمداحسان سرهندی‌، ‌روضة القیومیة، ج۲، ص۳۱، به‌ کوشش‌ اقبال‌ احمد فاروقی‌، لاهور، ۱۴۰۹ق‌/ ۱۹۸۹م‌.
۲. محمداحسان سرهندی‌، ‌روضة القیومیة، ج۲، ص۳۳، به‌ کوشش‌ اقبال‌ احمد فاروقی‌، لاهور، ۱۴۰۹ق‌/ ۱۹۸۹م‌.
۳. محمداحسان سرهندی‌، ‌روضة القیومیة، ج۲، ص۳۰-۳۱، به‌ کوشش‌ اقبال‌ احمد فاروقی‌، لاهور، ۱۴۰۹ق‌/ ۱۹۸۹م‌.
۴. محمداحسان سرهندی‌، ‌روضة القیومیة، ج۲، ص۳۲، به‌ کوشش‌ اقبال‌ احمد فاروقی‌، لاهور، ۱۴۰۹ق‌/ ۱۹۸۹م‌.
۵. محمداحسان سرهندی‌، ‌روضة القیومیة، ج۲، ص۳۳، به‌ کوشش‌ اقبال‌ احمد فاروقی‌، لاهور، ۱۴۰۹ق‌/ ۱۹۸۹م‌.
۶. علیرضا نقوی‌، تذکره‌نویسی‌ فارسی‌ در هند و پاکستان‌، ج۱، ص۷۴۴، تهران‌، ۱۳۴۳ش‌.
۷. منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱۱، ص۹۰۶.
۸. منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱۲، ص۲۳۳۱.
۹. ظهورالدین احمد، «اولیاء کرام‌ کی‌ تذکری‌»، ج۱، ص۶۴۷، تاریخ‌ ادبیات‌ مسلمانان‌ پاکستان‌ و هند، لاهور، ۱۹۷۱م‌.
۱۰. منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱، ص۹۲.
۱۱. منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱، ص۹۳.
۱۲. منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱۱، ص۹۰۶.
۱۳. منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱۱، ص۹۰۷.
۱۴. منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۱۲، ص۲۳۴۸.
۱۵. منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۳، ص۲۳۱۶، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
۱۶. منزوی‌، خطی‌ مشترک‌، ج۳، ص۲۰۴۰.
۱۷. منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۱۱، ص۹۰۵، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
۱۸. منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۱۲، ص۲۳۰۱، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
۱۹. منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۳، ص۱۹۵۹- ۱۹۶۰، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
۲۰. منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۳، ص۲۰۷۸، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
۲۱. منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۱۱، ص۹۰۵، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
۲۲. منزوی، فهرستواره کتابهای‌ فارسی‌، ج۲، ص۸۴۳، تهران‌، ۱۳۷۶ش‌.
۲۳. دانشنامه جهان‌ اسلام‌، تهران‌، ج۲، ص۴۷۶، ۱۳۷۵ش‌.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بدخشی»، ج۱۱، ص۴۶۰۱.    




جعبه ابزار