محمدابراهیم همت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

محمدابراهیم همت (۱۳۳۴- ۱۳۶۲ش)، از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوران دفاع مقدس و جنگ تحمیلی بود.
شهید همت قبل از انقلاب اسلامی ایران به شغل معلمی اشتغال و در صف مبارزان علیه حکومت پهلوی قرار داشت که بارها ساواک به او اخطار داده و حکم ترور و اعدامش صادر شده بود. بعد از انقلاب به همراه دوستانش سپاه شهرضا را تشکیل داده و مسئولیت‌هایی را در همین زمینه عهده‌دار شد. با آغاز جنگ تحمیلی به جبهه رفته و در عملیات‌های فتح المبین و بیت المقدس، رمضان، عملیات مسلم بن عقیل، والفجر مقدماتی و والفجر ۱، والفجر ۳، والفجر ۴، خیبر شرکت کرده و مسئولیت‌هایی را بر عهده داشت. او فرماندهی لشکر ۲۷ محمد رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را بر عهده داشت و چندین عملیات را فرماندهی کرد. سرانجام در عملیات خیبر به همراه معاونش شهید اکبر زجاجی در اثر اصابت گلولهٔ توپ در نزدیکی آنها به شهادت رسیدند. پیکر او در شهرضا دفن شد و سنگ مزاری به عنوان یادبود ایشان در بهشت زهرای تهران نصب شده است.

---

محمدابراهیم همت، ۱۲ فروردین ۱۳۳۴ در شهرضا در خانواده‌ای مستضعف و متدین به دنیا آمد. او در هفت سالگی وارد مدرسه شد و با موفقیت مقاطع دبستان و دبیرستان را پشت سر گذاشت.
همت هنگام فراغت از تحصیل به ویژه در تعطیلات تابستانی، با کار و تلاش فراوان، مخارج تحصیلش را به دست می‌آورد و از این راه به خانواده خود نیز کمک‌های فراوانی می‌کرد.
پس از اتمام دوران ابتدایی و راهنمایی، وارد مقطع دبیرستان شد. او در دوران تحصیلات متوسطه اشتیاق فراوانی به رشته داروسازی نشان می‌داد. وی در سال ۱۳۵۲ دیپلم گرفت و در کنکور سراسری شرکت کرد. عدم موفقیت ابراهیم در ورود به دانشگاه نتوانست خللی در اراده او به وجود آورد. در همان سال، پس از قبولی در امتحانات ورودی «دانش‌سرای تربیت معلم اصفهان» برای تحصیل عازم این شهر شد.

---

همت در سال ۱۳۵۲، پس از اخذ مدرک دیپلم با نمرات عالی، وارد دانش‌سرای اصفهان شد، سپس به سربازی رفت و در همین مدت توانست با برخی از جوانان روشنفکر و انقلابی مخالف رژیم ستم شاهی آشنا شود و به تعدادی از کتاب‌هایی که از نظر ساواک و دولت آن روز ممنوعه به حساب می‌آمد، دست یابد. مطالعه آن کتاب‌ها که به طور مخفیانه و توسط برخی از دوستان برایش فراهم می‌شد، تاثیری عمیق و سازنده در روح و جان او گذاشت و به روشنایی‌ اندیشه‌اش کمک شایانی کرد.
او پس از پایان سربازی و بازگشت به زادگاهش، شغل معلمی را برگزید و به دلیل روحیه انقلابی‌اش، چندین نوبت ساواک به او اخطار داد.
همت با گسترش مبارزات مردمی علیه رژیم پهلوی، پرچم‌داری جوانان مبارز شهرضا را به عهده گرفت. سخنرانی‌های پرشور و آتشین او علیه رژیم، ماموران رژیم را به تعقیب وی واداشت، طوری که به فیروزآباد، یاسوج، دوگنبدان و سپس اهواز رفت و در نهایت به شهرضا بازگشت.
پس از بازگشت به شهرضا، در تظاهرات مردمی علیه رژیم، بسیار فعال بود تا اینکه فرماندار نظامی اصفهان، دستور ترور و اعدامش را صادر کرد، ولی او با تغییر لباس و چهره، مبارزات علیه رژیم را دنبال می‌کرد، تا این‌که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید. وقتی انقلاب به ثمر رسید و اماکن اطلاعاتی ساواک شهرضا به دست مردم انقلابی فتح شد، پرونده سنگینی از ابراهیم به دست آمد. در این پرونده بیش از بیست گزارش و خبر مکتوب در تایید نقش فعال وی در صحنه تظاهرات و شورش علیه رژیم شاه به چشم می‌خورد که در صورت عدم پیروزی انقلاب، مجازات سنگینی برای او تدارک دیده می‌شد. تیمسار ناجی، فرمانده نظامی وقت اصفهان، دستور داده بود که هر جا او را دیدند با گلوله مورد هدف قرار بدهند.

---

پس از پیروزی انقلاب اسلامی او به شهر خود برگشت و سپاه شهرضا را به همراه برادران و دوستان خود تشکیل دادند. آن‌ها در ایجاد نظم و امنیت شهرضا پس از انقلاب نقش اساسی داشتند و شهر را از وجود افرادی که قصد ایجاد ناامنی و آزار و اذیت مردم داشتند پاک کردند. همچنین تبلیغات آن‌ها نقش بسزایی در آگاهی جوانان داشت. مدتی بعد هم مسئولیت روابط عمومی سپاه شهرضا را به عهده گرفت، همچنین اواخر سال ۱۳۵۸ با هدف اجرای فعالیت‌های فرهنگی، به خرمشهر و سپس بندر چابهار و کنارک در استان سیستان و بلوچستان عزیمت کرد.
همت در خرداد ۱۳۵۹ مسئول روابط عمومی سپاه پاوه شد، از مهر ۱۳۵۹ تا دی ماه ۱۳۶۰ نیز در پاک‌سازی روستاها از وجود افراد ضدانقلاب نقش ویژه‌ای داشت، مدتی بعد هم به فرماندهی سپاه پاوه منصوب شد و در زمستان ۱۳۶۰ نیز مسئولیت ستاد تیپ ۲۷ محمد رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را به عهده گرفت.
در بهار سال ۱۳۵۹ ابراهیم همت برای مقابله با گروهک‌هایی که در منطقه کردستان به ایجاد اغتشاش پرداخته بودند، به این منطقه اعزام شد. ایشان با توکل بر خدا و تلاش مثال‌زدنی خود این مناطق را از دست اشرار پاک کرد. سپس در سال ۱۳۶۱ او برای دفاع از مردم لبنان در مقایل رژیم صهیونیستی به این کشور رفت. پس از دو ماه حضور در لبنان او به کشور بازگشت و عازم جبهه‌های جنگ شد.

---

شهید همت در عملیات‌های فتح المبین و بیت المقدس هم رئیس ستاد تیپ ۲۷ بود، همچنین از عملیات رمضان در ۲۳ تیر ۱۳۶۱، فرماندهی تیپ ۲۷ محمد رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به عهده‌اش گذاشته شد.
در سال ۱۳۶۱ با گسترش سازمان سپاه پاسداران و تشکیل سپاه ۱۱ قدر و ارتقای تیپ ۲۷، ابتدا فرماندهی سپاه ۱۱ قدر به عهده همت گذاشته شد، اما پس از انحلال این سپاه، فرماندهی لشکر ۲۷ را به طور مستقیم به عهده گرفت.
وی عملیات مسلم بن عقیل را از سنگر فرماندهی قرارگاه ظفر، هدایت کرد. در عملیات‌های والفجر مقدماتی و والفجر ۱ نیز در سمت فرمانده سپاه ۱۱ قدر، لشکرهای ۲۷ محمد رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ۳۱ عاشورا، ۵ نصر و تیپ ۱۰ سیدالشهدا (علیه‌السّلام) را فرماندهی کرد. در عملیات‌های والفجر ۳، والفجر ۴ و خیبر هم فرماندهی لشکر ۲۷ به طور مستقیم به عهده او بود.
به دستور فرماندهی کل سپاه، محمدابرهیم همت و احمد متوسلیان تیپ محمد رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را در جبهه تشکیل دادند. محسن رضایی درباره آن‌ها می‌گوید: ما در حقیقت چهار لشکر داشتیم که اینها وقتی هر جا وارد می‌شدند، هیچ خطی در مقابلشان قدرت مقاومت نداشت، حاج همت و لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله، حسین خرازی و لشکر ۱۴ امام حسین، مهدی باکری و لشکر ۳۱ عاشورا، احمد کاظمی و لشکر ۸ نجف که در هر کجا وارد می‌شدند، بدون استثنا با موفقیت همراه بود.
سرعت عمل، صلابت و مقاومت مثال‌زدنی رزمندگان لشکر ۲۷ تحت فرماندهی شهید همت از افتخارات هشت سال دفاع مقدس محسوب می‌شود و هیچ وقت از اذهان پاک نخواهد شد.

---

عملیات خیبر در سوم اسفند سال ۱۳۶۲ آغاز شد. این عملیات در مناطق هور الهویزه و زید انجام شد. شهید همت در جریان عملیات خیبر به برادران گفته بود: «باید مقاومت کرده و مانع از بازپس‌گیری مناطق تصرف شده، توسط دشمن شد. یا همه این‌جا شهید می‌شویم و یا جزیره مجنون را نگه می‌داریم.» هنگامی که ایشان در حال مقاومت در برابر حمله‌های عراق بودند، زمانی که برای بررسی وضعیت جبهه به جلو رفته بودند بر اثر اصابت گلولهٔ توپ در نزدیکی‌ ایشان، در غروب ۱۷ اسفند ۱۳۶۲ در محل تقاطع جاده‌های جزایر مجنون شمالی و جنوبی سر از بدنشان جدا شد و به همراه معاونش، شهید اکبر زجاجی، به درجه شهادت نائل شدند.
یکی از فرماندهان عراقی درباره مقاومت جانانه همت و یارانش گفته بود: ما آنقدر آتش بر جزایر مجنون فرو ریختیم و آنچنان آنجا را بمباران شدید نمودیم که از جزایر مجنون جز تلی از خاکستر چیز دیگری باقی نیست!.
پیکر ایشان به اصرار خانواده‌شان در شهر محل تولدش و کنار امامزاده شاهرضا به خاک سپرده شد. همچنین سنگ مزاری به یادبود ایشان در قطعه ۲۴ ردیف ۷۷ شماره ۵۲۴ بهشت زهرا نصب شده است.

---

اخلاص، ایمان، عشق به عبادت، شجاعت، توکل به خدا و عشق به شهادت و امام از ویژگی‌های بارز این شهید والا مقام بود.
پدرش درباره ایشان می‌گوید: «محمد ابراهیم از سن ۱۰ سالگی تا لحظه شهادت در تمام فراز و نشیب‌های سیاسی و نظامی، هرگز نمازش ترک نشد. روزی از یک سفر طولانی و خسته‌کننده به منزل بازگشت. پس از استراحت مختصر، شب فرا رسید. ابراهیم آن شب را به همه خستگی‌هایش تا پگاه، به نماز و نیایش ایستاد ووقتی مادرش او را به استراحت سفارش نمود، گفت: مادر! حال عجیبی داشتم. ‌ای کاش به سراغم نمی‌آمدی و آن حالت زیبای روحانی را از من نمی‌گرفتی.»
سردار سرلشکر رحیم صفوی، فرمانده سابق سپاه پاسداران نیز درباره ایشان می‌گوید: «او انسانی بود که برای خدا کار می‌کرد و اخلاص در عمل از ویژگی‌های بارز او بود، ایشان یکی از افراد درجه اولی بود که همیشه ماموریت‌های سنگین بر عهده‌اش قرار داشت. حاج همت مثل مالک اشتر بود که با خضوع و خشوعی که در مقابل خدا و در برابر دلاورمردان بسیجی داشت، در مقابله با دشمن همچون شیری غرّان از مصادیق «اشداء علی الکفار، رحماء بینهم» بود. همت کسی بود که برای این انقلاب همه چیز خودش را فدا کرد و از زندگیش گذشت. او واقعاً به امر ولایت اعتقاد کامل داشت و حاضر بود در این راه جان بدهد، که عاقبت هم چنین کرد. همیشه سفارش می‌کرد که دستورات را باید موبه‌مو اجرا کرد. وقتی دستوری هر چند خلاف نظرش به وی ابلاغ می‌شد، از آن دفاع می‌کرد. ابراهیم از زمان طفولیت، روحی لطیف، عبادی و نیایشگر داشت.»

---

درباره زندگی شخصی و نظامی این شهید بزرگوار کتاب‌هایی نوشته شده است که از میان آن‌ها می‌توان به کتاب‌های هم‌پای صاعقه، ضربت متقابل، به روایت همت، ماه بالای سر بچه‌هاست و نیمه پنهان ماه اشاره کرد. همچنین بیستمین قسمت از مستند فرماندهان نیز به شهید همت اختصاص دارد.

---