محارم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محارم، جمع مَحْرَم، یعنی کسانی که به‌دلیل
خویشاوندی، هرگز نمی‌توانند با یکدیگر
ازدواج کنند.
قرابتی که موجب محرمیت می‌شود بر سه گونه است؛ نَسَبی،
رضاعی و
سببی.
هفت دسته از مردان و زنان فامیل به شرح زیر با یکدیگر محرمند:
۱.
مادر، مادربزرگ پدری و مادری به بالا پدر، پدر بزرگ پدری و مادری به‌بالا
۲.
دختر و نوه‌های دختری و پسری تا آخرپسر و
نوادگان پسری و دختری تا آخر
۳.خواهربرادر
۴.دختر
خواهر و
نوادگان او تا آخر
پسر برادر و
نوادگان او تا آخر
۵.دختر
برادر و
نوادگان او تا آخرپسر خواهر و
نوادگان او تا آخر
۶.عمّه و عمّه‌های پدران و مادران به بالا عمو و عموهای پدران و مادران به‌بالا
۷.خاله و خاله‌های پدران و مادران به‌بالادایی‌و دایی‌های پدران و مادران به‌بالا.
در دسته‌های یادشده تفاوتی نیست بین این که افراد از طریق پدر و مادر یا از طریق یکی از آن‌ها با یکدیگر خویشاوند باشند.
در حرمت ازدواج، تفاوتی میان نسب شرعی و غیرشرعی نیست؛ یعنی هریک از افراد یادشده در جدول، اگرچه از راه نامشروع نیز به‌دنیا آمده باشد، نمی‌تواند با نامبردگان ازدواج کند.
اگر کودکی،
شیر غیر مادر خود را با شرایط خاصّی بنوشد، به آن
زن (دایه) و بستگان او محرم می‌شود که به آن، محرم رَضاعی یا شیری گفته می‌شود.
۱- شیر
دایه، محصول
زایمان و
آمیزش شرعی و
حلال باشد. بنابراین اگر زنی بدون زایمان
کودک را شیر بدهد یا از راه
زنا زایمان کند، به کودک محرم نمی‌شود.
۲- کودک، شیر را به‌طور مستقیم از پستان بمکد. اگر شیر را در دهانش بدوشند یا در ظرفی بدوشند و به او بدهند، محرم نمی‌شود.
۳- دایه هنگام شیر دادن، زنده باشد؛ بنابراین اگر کودک، همه یا برخی از نصاب شیرخوارگی را از زن
مرده تغذیه کند، سبب محرمیت نمی‌شود.
۴- سنّ شیرخوار از ۲۴ ماه قمری، تجاوز نکرده باشد.
الف- آن‌قدر شیر بخورد که
گوشتش بروید و
استخوانش محکم شود.
ب- یک شبانه‌روز، غذایش منحصر در شیر دایه باشد.
ج- یا ۱۵ مرتبه به‌طور مکفی و متوالی شیر دایه را بنوشد.
- کودک باید ۱۵ مرتبه از یک زن شیر بنوشد و اگر چند مرتبه از یک زن و چند مرتبه از زن دیگر شیر بنوشد، گرچه شوهر آن‌دو، یک‌نفر باشد، سبب محرمیت نمی‌شود.
- همچنین، دایه باید ۱۵ مرتبه شیر را از یک شوهر به کودک بدهد؛ بنابراین اگر مثلًا ۸ مرتبه را از زایمان برای یک شوهر و ۷ مرتبه را از زایمان برای شوهر دوم به یک کودک شیر دهد، محرم نمی‌شود.
هرگاه شیرخوارگی با همه شرایط، تحقّق یافت، دایه و شوهرش، پدر و مادر رضاعی کودک شیرخوار می‌شوند و پدران و مادران آن‌ها اجداد کودک محسوب می‌شوند و فرزندان‌شان برادران و خواهران رضاعی کودک شمرده می‌شوند- چه آن‌ها که پیشتر به‌دنیا آمده‌اند و چه آن‌ها که بعداً به‌دنیا می‌آیند- و در واقع، کودک شیرخوار، یکی از فرزندان این خانواده به‌حساب می‌آید و کلیه کسانی که در جدول گذشته برشمردیم از راه شیرخوارگی بر این کودک محرم می‌شوند.
- پدر اصلی کودک رضاعی، نمی‌تواند با هیچ‌یک از فرزندان پدر رضاعی او ازدواج کند؛ چنان‌که نمی‌تواند با فرزندان نسبی مادر رضاعی کودک، ازدواج کند.
اگر مادربزرگی، نوه دختری خود را با شرایط یادشده شیر بدهد، مادر کودک بر همسرش حرام می‌شود و عقد ازدواج آن‌ها باطل می‌گردد.
اگر کسی در تحقّق شیرخوارگی یا برخی از شرایط آن از نظر کمّی و کیفی تردید داشته باشد باید بنا را بر عدم محرمیت بگذارد.
پیمان زناشویی نیز، سبب محرمیت میان برخی از افراد دو فامیل می‌شود که در جدول زیر آمده است:
کسانی که به داماد، محرم می‌شوندکسانی که به
عروس، محرم می‌شوندمادر و مادربزرگ‌های عروس به‌بالاپدر و پدربزرگ‌های داماد به‌بالادختر زن (نادختری) و نوه‌های او تا آخرپسر شوهر (ناپسری) و نوه‌های او تا آخرزن پدر (نامادری) شوهر مادر (ناپدری) زن پسر (عروس) شوهر دختر (داماد) نواده‌های پسری زن تا آخرنواده‌های دختری شوهر تا آخر
- مرد نمی‌تواند بدون اجازه همسر خود با دختر برادر یا دختر خواهر او ازدواج کند.
- ازدواج با دو خواهر در یک زمان جایز نیست؛ خواه خواهران نَسَبی باشند یا رضاعی و خواه ازدواج دائم باشد یا موقّت. پس اگر با یکی از خواهران
ازدواج کند، عقد دومی باطل است و اگر هردو را با یک عقد بخواهد به ازدواج خود درآورد یا
صیغه عقد آن‌ها را همزمان اجرا کنند، عقد هردو
باطل است.
- اگر زن و مردی از یکدیگر جدا شوند و با افراد دیگری ازدواج کنند، دختر و نوه‌های پسری و دختری زن بر شوهر اوّل و پسر و
نوادگان پسری و دختری مرد بر همسر اول او محرم هستند.
اگر زنی را به عقد خود درآورد ولی با او آمیزش نکند و او را طلاق بدهد، یا این که پیش از آمیزش بمیرد، می‌تواند با دختر آن زن ازدواج کند.
- اگر کسی با زن شوهرداری زنا کند، خواه
مسلمان باشد یا نا مسلمان، پس از جدا شدن از شوهرش به هیچ عنوان نمی‌تواند با او ازدواج کند
احکام خانواده، ص۳۱.
